Boas prácticas de cidadanía dixital: Construíndo Cidadanía Europea a través da Educación Mediática

Boas prácticas de cidadanía dixital: Construíndo Cidadanía Europea a través da Educación Mediática

Equipos de centro

“Construíndo Cidadanía Europea a través da Educación Mediática. Impacto no IES Sácilis de Pedro Abad (España)”

Carmen Pavón (Coordinadora do proxecto)

Blas Segovia (Asesor do proxecto. Profesor do Dpto. Educación UCO)

Centro escolar

IES Sácilis

Docentes

Carmen Pavón Vázquez, José Carlos López Casado, Silvia Sirena Camarero Martínez, Elizabeth Luna Madueño, Sara Huertas Moreno, Pilar Ortega Moreno, Francisco Jurado Granero, Carlos Ortega Rodríguez, María Jesús Ruiz García.

Localidade

Pedro Abad (Córdoba)

Comunidade Autónoma

Andalucía

Etapa Educativa

Educación Secundaria Obrigatoria

Áreas/Materias

Lingua e Literatura Española, Xeografía e Historia, Inglés, Educación Física, Proxecto Integrado, Música, Educación Plástica e Visual.

Idioma

Castelán e inglés.

Países socios

 

Recoñecemento

Selo de Calidade eTwinning concedido a España e a Hungría. Premio Nacional eTwinning en Hungría. Primer premio no festival FOCO 2016 (Fuente Ovejuna, Córdoba), categoría microdocumentais, á curtametraxe española “El Guernica por la paz”e mención de honor á curtametraxe “Qualifica” do equipo español. Preselección no Festival Internacional Plural +, de Alianza de Civilizacións pola curtametraxe “Deja de mirar,…empieza a ver” sobre o tema inmigración.

Descrición

O proxecto que describimos desenvolveuse durante os cursos 2014 a 2016, dentro do Programa Erasmus+ KA2. Nel estiveron involucrados centros educativos de seis países europeos: o Colegiul National “Iosif Vulcan” de Oradea (Rumanía), o IV Liceum Ogolnoksztalcace im. Dra Tytusa Chalubinskiego w Radomeu de Radom (Polonia), o Pécsi Kodály Zoltán Gimnázium de Pécs (Hungría), o SOUEE “Konstantin-Kiril Filosof” de Ruse (Bulgaria), o Lillesand Ungdomsskole” de Lillesand (Noruega) e o IES “Sácilis” de Pedro Abad (Córdoba/España).

A lingua de traballo foi o español, aínda que tamén se traballou o inglés e, de forma puntual, as linguas de cada país socio. Catro dos centros son seccións bilingües nos que se estuda a lingua española como primeira lingua estranxeira. O alumnado participante  atópase na franxa de idade entre os 14 e 17 anos.

Baseándonos nos obxectivos da “Estratexia Europa 2020” o proxecto desenvolveu liñas de traballo en torno a tres dinámicas interconectadas que se nos antollan fundamentais para abordar os retos da escola europea actual: a alfabetización mediática e informacional (UNESCO, 2011), a educación para a convivencia democrática e a aprendizaxe das linguas.

Durante os dous cursos do proxecto, o alumnado realizou curtometraxes nas que expresou as súas opinións e expresou as opinións doutros mozos europeos respecto ós temas que lles preocupan, difundindo as producións entre os seis socios participantes. Estes intercambios facilitaron a construción do coñecemento relevante para comprender e intervir nas sociedades democráticas, pois o visionado e discusión dos traballos dos outros estudantes permitiulles coñecer outras miradas e outras problemáticas de mozos europeos en situacións personais, profesionais, culturais e educativas diferentes ás propias. Isto  axudou a desenvolver actitudes de respecto e a superar prexuízos respecto a persoas e a culturas doutros países, recolocando a tendencia etnocentrista coa perspectiva das culturas europeas diferentes.

Especial importancia adquiriron as actividades presenciais de cooperación internacional desenvoltas en seis encontros internacionais nos que se realizaron curtametraxes por equipos nas que se integraban estudantes e profesores dos seis países.

Para garantir e favorecer o traballo colaborativo utilizouse a plataforma eTwinning e o espazo de traballo twinSpace como ferramenta de coordinación, traballo e distribución de contidos. O uso da plataforma permitiu mellorar significativamente no alumnado as destrezas relacionadas coas TIC e facilitou o achegamento entre distintos países e distintas culturas. Co uso da plataforma  melloraron a súa motivación e foron partícipes dun proxecto innovador. A nivel xeral permitiu establecer relacións de cooperación de gran valor pedagóxico. O traballo realizado na plataforma eTwinning foi premiado co Selo de Calidade eTwinning en España e en Hungría.  Neste último país, ademais, foi recoñecido co Premio Nacional eTwinning.

 

construyendo ciudadanía_grupo alumnos

Obxectivos e metodoloxía

Os obxectivos do proxecto pódense sintetizar en:

  1. a) Integrar a educación mediática e informacional no currículum do ensino secundario para xerar información e difundila axeitadamente.
  2. b) Reflexionar e expresarse sobre os problemas que afectan á xuventude confrontando as opinións coas doutros estudantes europeos.
  3. c) Coñecer a diversidade cultural de Europa para reducir os estereotipos imperantes.
  4. d) Utilizar e valorar o idioma español e outras linguas europeas como vehículos necesarios para a comunicación interpersoal e desenvolvemento de proxectos internacionais.

Con estes obxectivos e esta metodoloxía desenvolvemos de forma colaborativa unhas actividades que xeraron multitude de produtos  dos que nos sentimos moi orgullosos e que foron moi ben valorados polas distintas comunidades educativas dos centros participantes.

A metodoloxía aplicada integrou no currículo os orzamentos que establece a UNESCO (2011) sobre a alfabetización mediática e informacional (AMI), incluíndo o desenvolvemento da competencia dixital xunto a outras competencias como a lingüística e a social e cívica.

Mediante a creación dos videos potenciouse a expresión dos propios puntos de vista do alumnado, a súa implicación activa na busca de información significativa e o traballo colaborativo, pois as producións enfocáronse seguindo o modelo de traballo por proxectos.

Punto de partida

O IES Sácilis de Pedro Abad, é un centro moi pequeno ubicado nunha localidade con menos de 3000 habitantes e con dous centros educativos (un público e outro concertado). A necesidade de visibilizar o traballo desenvolto e conseguir un aumento de alumnado,  levounos desde fai tiempo a tomar determinadas opcións pedagóxicas novidosas. Unha delas foi a de implicarnos no desenvolvemento de proxectos europeos, que foron moi ben valorados pola Comunidade Educativa do centro (profesorado, alumnado e familias) e que tiveron unha importante repercusión tanto a nivel interno como local. Durante os cursos 2011-2013 coordinamos un proxecto Comenius titulado Human Rights and Digital Literacy for Young Europeans.

Esta situación de partida fíxonos plantexarnos a idoneidade de presentar un proxecto Erasmus+ con centros con seccións bilingües de español pois esta sería a lingua do proxecto. O proxecto foi elaborado con cinco socios de catro países do este de Europa e un do norte, Noruega, que tiñan español como segunda lingua de traballo. Son centros moi diversos pois uns atópanse en grandes cidades como Ruse (Bulgaria), Pécs (Hungría) e Radom (Polonia) ou medianas como Lillesand (Noruega); tamén había importantes diferenzas económicas das familias en función do país.

No instituto todo o profesorado estivo implicado no proxecto.

Actividades realizadas

Ó longo destes dous anos realizáronse multitude de actividades en función dos obxectivos plantexados no proxecto. Dous dos obxectivos foron o da educación para a convivencia democrática e a alfabetización dixital. É por isto que a maioría das actividades  estiveron dirixidas a difundir os valores e principios fundamentais que rixen a nosa sociedade (liberdade, igualdade…) empregando para isto diversas ferramentas TIC. Describimos a continuación as referidas á creación videográfica e outras nas que destaca a cooperación internacional utilizando as TIC.

1.- CURTAMETRAXES.

A actividade fundamental desenvolta durante o proxecto estivo relacionada coa creación, por parte do alumnado, de curtametraxes nas que expresaban as súas opinións e preocupacións con respecto ó mundo que lles rodea.

 

rodando cortrometraje

As curtametraxes realizáronse en torno a dúas dinámicas diferentes:

  1. a) Producións nacionais:

Todo o alumnado de 3ª e 4ª da ESO se organizaba en equipos, dentro da súa aula, decidía un tema que lles interesara, informábanse sobre o mesmo e escribían un guion e o seu correspondente storyboard. Posteriormente filmaban eses guións e editábanos.

As temáticas abordadas nas curtametraxes realizadas en cada país foron:

  • España: o acoso escolar, o incerto futuro laboral de mozos preparados, o maltrato animal e a toma de decisións ante un embarazo non desexado.
  • Rumanía: o embarazo ós 16 anos, as drogas, a violencia doméstica, a falta de tempo libre dos mozos e o perigo das redes sociais.
  • Hungría: o uso excesivo dos teléfonos móbiles e os seus efectos sobre as relacións persoais, a falta de atención dos pais ós seus fillos e os problemas que poden parecer insignificantes pero o seu peso é enorme para as personas que os sufren.
  • Noruega: a presión de grupo nas decisións, a positividade e o non xulgar ás persoas
  • Bulgaria: a importancia da amizade, as drogas e as súas consecuencias, o papel da amizade nas relacións amorosas durante a adolescencia, o seguros que se senten os mozos e a necesidade da familia ante os problemas e como poden ver de forma tan diferente a vida un profesor e un alumno ante unha situación como un exame.
  • Polonia: Violencia doméstica, alcoholismo, as migracións,os campos de traballo ilegal e o comercio de persoas.
  1. b) Producións internacionais:

O alumnado que participaba nos intercambios de alumnos (3 de cada país e 18 en total) organizábase en tres equipos. En cada equipo debía haber un alumno de cada un dos países participantes. O alumnado en cada equipo debía debater sobre un tema que lles interesara especialmente e acordar o seu tratamento. Lóxicamente isto supuña un debate importante xa que había moitos temas comúns pero había outros que non o eran, como por exemplo, o paro para os noruegos. No 2º encontro, o alumnado que participaba (diferente do anterior) debía realizar a filmación. No 3º encontro o alumnado participante editaba o gravado.

 

producciones internacionales

No segundo ano, o proceso foi similar, aínda que no terceiro encontro se optou por realizar un programa de radio internacional, con noticias creadas de forma colaborativa.

As temáticas abordadas nas curtametraxes internacionais realizadas foron:

  • 2014-2015: O problema de fumar a idade temperá; a falta de tempo libre que ten os estudantes de todos os países e o exilio a causa do pouco futuro laboral no país de orixe.
  • 2015-2016: A presión na toma de decisións nestas idades, a influenza psicolóxica dos “gústame” nas redes sociais e o medo ós inmigrantes.

Esta última curtametraxe foi preseleccionada no prestixioso Festival Internacional Plural+, que este ano se centraba no tema das migracións.

2.-OUTRAS ACTIVIDADES REALIZADAS:

Da variedade de actividades realizadas destacaremos tres: Podcast, Trivial Cultural e A Miña Palabra Favorita. O resto de actividades están aloxadas en twinspace e explicítanse na revista publicada como produto final.

  1. a) Podcast. Creáronse dous programas radiofónicos. Un deles elaborouse con aportacións de cada un dos institutos previamente determinadas e nas que debían recoller información dos seis países, por exemplo o tema música foi elaborado polos estudantes do IES Sácilis. O segundo elaborouse nun dos encontros internacionais. Cada grupo, composto por alumnado dos seis países, debía elaborar información para determinadas seccións e gravala. Concluíase cun programa realizado entre os 18 alumnos participantes no encontro. Utilizáronse as ferramentas Spreaker e Audacity. (https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/129290 )
  2. b) Trivial Cultural. O alumnado formulou preguntas de distintos temas acordados previamente e incluíunas no portal de actividades educativas Educaplay. Nun dos encontros internacionais traballouse ese material elaborado coa ferramenta Kahhot. https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/71521
  3. c) A miña palabra favorita. O alumnado de cada país, na súa propia lingua e subtitulándoo en español, elaboraba un vídeo de menos dun minuto no que explicaba cal era a súa palabra favorita. Posteriormente fíxose unha votación a través do Facebook do proxecto e editouse un produto final coas palabras máis votadas en cada un dos países. https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/74126

Fomento do pensamento crítico e reflexivo.

Aínda que a maioría de actividades estiveron relacionadas coas curtametraxes, no proxecto desenvolvéronse outra serie de actividades destinadas ó desenvolvemento do pensamento reflexivo dos estudantes. Podemos afirmar que os procesos foron tanto ou máis importantes que o resultado final pois requeriron dunha busca de información e toma de conciencia sobre os mesmos. Por outra parte, os videos realizados polos socios dos diferentes países tamén foron utilizados para a análise das problemáticas descritas polos mozos por eles mesmos ou polos familiares.

 

pensamiento crítico

Por exemplo, durante a fase da elección do tema a tratar e desenvolvemento argumental o profesorado implicado no proxecto xerou dinámicas para favorecer a reflexión dos estudantes sobre o seu propio mundo, así como a percepción que do mesmo teñen. Este proceso concluíu coa elección dun tema e o seu enfoque de entre outros propostos.

Se observamos os temas desenvoltos podemos observar que no cómputo global se traballaron temáticas sobre problemas sociais como a inmigración, o traballo ilegal ou a violencia doméstica (sete vídeos) e problemas que afectan á xuventude, como redes sociais (tres vídeos), adiccións (tres vídeos),mundo escolar (dous vídeos), relacións interpersonais e familiares (once vídeos). Os vídeos realizados pasaron a ser recurso educativo no IES Sácilis nas sesións de titoría, pois o discurso expresado polos seus compañeiros a través do vídeo resulta moi cercano e motivador para o tratamento de temas importantes para os e as adolescentes.

Tamén podemos destacar como os vídeos foron utilizados polo profesorado na formación con familiares, cos que se realizaron sesións de video-fórum nas que se trataron os temas de interese para as nais e pais (o embarazo non desexado, a inmigración, etc)

Este mesmo formato de actividade realizouse nos encontros internacionais con alumnado e profesorado dos seis países, por exemplo no encontro de Hungría realizouse un sobre as migracións onde os mozos poideron expresar e intercambiar os seus diversos puntos de vista sobre un problema de máxima actualidade.

En canto ás redes sociais  xerouse comunicación, debate e difusión a través do Facebook e do Twitter do proxecto, así como a través do foro de Twinspace, no que participou o alumnado implicado no proxecto (3º e 4º ESO).

Por último, destacamos unha actividade singular indicadora do impacto do proxecto. Durante o encontro internacional en Pedro Abad en xuño de 2015, realizouse un encontro con alumnado universitario da materia de Educación Mediática de grao de maxisterio da Universidade de Córdoba, no que participaron profesores e estudantes dos seis países e se proxectaron algúns vídeos realizándose un coloquio sobre os mesmos. Tamén se realizou outra actividade formativa en 2016 a cargo de alumnado e profesorado do IES Sácilis, na que se explicaron os programas europeos Erasmus+ e a plataforma eTwinning.

¿Como contribuíu este proxecto eTwinning a conseguir os obxectivos da Declaración de París?

A resolución do Consello de Europa sobre o fomento da participación política dos mozos na vida democrática de Europa (2015/C 417/02) plantexa unha serie de obxectivos dirixidos a conseguir unha maior implicación dos mozos na cultura democrática.

Podemos afirmar que o desenvolvemento deste proxecto  favoreceu parcialmente a consecución dos obxectivos da declaración citada, na medida que promoveu o desenvolvemento de competencias sociais relacionadas con valores democráticos e dereitos humanos como a liberdade de expresión e o respecto á diversidade (art. 19) e  puxo en práctica un programa sobre alfabetización mediática que  promoveu a capacidade para analizar a información de forma crítica na sociedade actual do coñecemento, así como programas sobre competencias en TIC dirixidos a desenvolver as competencias tecnolóxicas dos usuarios que permitan acceder, xestionar, avaliar e crear información en liña útil (art. 21).

 

asamblea grupo

Promoción de cidadanía activa e prevención da intolerancia e do racismo.

O desenvolvemento dunha cidadanía activa, desde a nosa óptica,  débese de sustentar nunha educación para a cidadanía que permita na educación obrigatoria coñecer problemáticas que afectan á sociedade europea e reflexionar sobre os diversos problemas sociais que nos afectan á xuventude. Os obxectivos deste proxecto e as actividades realizadas puxeron en marcha estratexias para que os estudantes que participaron no mesmo, en primeiro lugar tomen conciencia dos temas que lles preocupan e a través da creación audiovisual enuncien e expoñan a súa particular mirada sobre esas problemáticas. A necesaria comunicación e a interacción que se desenvolve na cooperación durante o proceso de elaboración do vídeo e a difusión das producións propiciou un debate na comunidade educativa sobre as mensaxes dos propios mozos. Así os textos audiovisuais convertéronse nunha ferramenta que  propiciou en maior ou menor medida o debate sobre temas como a inmigración, a precariedade laboral, ou os riscos das tecnoloxías. Este debate, en ocasións trascendeu os límites da propia institución educativa, pero sobre todo permitiu confrontar as propias concepcións coas de rapaces e rapaces doutros lugares de Europa.

Subíronse á canle de Youtube do proxecto 118 vídeos coas opinións de mozos de seis países, que tiveron un total de 8.070 reproducións. A maioría provén dos países implicados no proxecto, pero tamén aparecen conexións desde EEUU, Portugal, Reino Unido, países de América Latina, Italia, Francia, Alemania, etc. Consideramos que o debate destes vídeos nos centros educativos, coas familias e a repercusión que poidan ter as opinións destes mozos sobre as persoas que visionen os seus traballos, poden axudar a previr o racismo e a loita contra a intolerancia.

Impacto tivo o proxecto no IES Sácilis

O proxecto tivo un importante impacto no Centro tendo en conta os seguintes aspectos:

– Valoración do Claustro e Consello Escolar. O Claustro e o Consello Escolar recibiron un informe trimestral de todas as actuacións que se levaron a cabo no seno do Proxecto, co que tivo unha información puntual e continuada ó longo dos dous anos. Tamén o valorou, sendo en todos os casos unha valoración positiva.

 

– Implicación do profesorado. No IES Sácilis implicouse o 100% do profesorado neste proxecto. Para implicar a todo o profesorado  formáronse dous equipos: o equipo impulsor que se comprometía a asumir responsabilidades e o equipo colaborador, que participaba de forma puntual e tendo en conta a materia que impartía. Tamén se desenvolveron numerosas actividades xerais de centro nas que  participou todo o  profesorado e todo o alumnado: “Bulbos Solidarios”, “Día da Paz”, “Abrazos”…

– Materias. Para a elaboración das curtametraxes nacionais  coordinábase o traballo desde a materia de Proxecto Integrado,  escribíanse os guións en clase de Lingua Castelá, documentábanse os temas en clase de Xeografía e Historia, filmábanse en clase de Educación Física e de Alternativa á Relixión, traducíanse as curtametraxes a inglés  na materia de Lingua Inglesa, os debates  coordinábaos o departamento de Orientación, o deseño de cartelería, as pinturas murais sobre distintos países e a participación en certames de Debuxo de Rumanía coordinábase desde o Departamento de Educación Plástica e Visual, o programa de radio  coordinouse desde o departamento de Música, os datos estadísticos desde o departamento de Matemáticas e de Tecnoloxía, a coordinación de actividades desde o departamento de Actividades Complementarias e Extraescolares, e a coordinación das actividades xerais de centro a través do departamento de Francés e da responsable de Biblioteca.

– Avaliacións. Realizáronse varias avaliacións e autoavaliacións ó longo do proxecto. Con respecto á avaliación da competencia social e cidadá, realizada a través dunha avaliación por rúbricas,  concluiuse que con este proxecto mellorou significativamente esta competencia no alumnado e profesorado. Isto permitiu comprender a realidade social e cidadá de maneira crítica, impulsando o cambio social positivo.

– Cambios metodolóxicos. A metodoloxía activa e inclusiva colaborativa e participativa, utilizada nos proxectos europeos desenvoltos no centro, propiciou tanto a implicación do profesorado como a incorporación de novas metodoloxías e novas liñas de traballo.

-Formación. Ó longo dos dous anos do proxecto, unha importante porcentaxe de profesorado do Centro formouse en eTwinning, realizou cursos específicos de eTwinning, de MOOC, de Traballo por proxectos e de Comunidades de Aprendizaxe.

Sinerxias con organismos locais, asociacións de inmigrantes, de refuxiados, etc.

Destacamos algunhas das máis significativas no caso de España:

– Concello da localidade.-Mantívose unha estreita colaboración co  Concello de Pedro Abad en todo o relacionado co desenvolvemento do proxecto. A alcaldesa ofreceu tamén unha recepción a todo o profesorado e alumnado visitante, ó igual que fixeron todos os alcaldes e alcaldesas das ciudades visitadas. En Hungría, ademais,  recibiunos o director do Instituto Cervantes e o embaixador de España.

– A Facultade de Educación da Universidade de Córdoba.– Profesorado do Departamento de Educación colaborou no asesoramento do proxecto e os profesores e alumnos do IES Sácilis participaron nas materias de Educación Mediática informando sobre as ferramentas tecnolóxicas utilizadas e expoñendo a metodoloxía e traballos realizados.

– Organizacións Non Gubernamentais.– Organizouse unha actividade coa ONG “Maizca”, que traballa para acompañar ó desenvolvemento do pobo guatemalteco (Guatemala). A actividade  denominouse “Bulbo Solidario” e coa ONG Federación Nacional de Mulleres Xitanas “Kamira” unha actividade formativa sobre proxectos europeos.

 

PARA SABER MÁIS:

BIBLIOGRAFÍA

Aparici, R. (eds) (2010) Educomunicación: más allá del 2.0. Barcelona, Gedisa.

Frau-Meigs, D. y Torrent, J. (2009) Políticas de educación en medios: hacia una propuesta global. Comunicar. Huelva, Grupo Comunicar.

Segovia Aguilar, B. (2010). Educación comunitaria y nuevas alfabetizaciones. En R. Aparici (coord.) Conectados en el ciberespacio (pp.217-234). Madrid. UNED.

Segovia, B., Pavón, C. & Racionero, F. (2015). Derechos Humanos y Alfabetización Digital para Jóvenes Europeos. Una experiencia internacional de Educación Mediática en Secundaria. En Fueyo, A., Rodríguez-Hoyos, C & Pérez-Tornero, J.M. (Eds.) Los territorios de la Educación Mediática: experiencias en contextos educativos. Barcelona, UOC.

UNESCO. (2005). Hacia las sociedades del conocimiento: informe mundial de la Unesco. Paris, UNESCO.

UNESCO. (2011). Educación mediática e informacional. Curriculum para profesores. París, UNESCO.

WEBS

https://twinspace.etwinning.net/896/home

https://www.facebook.com/erasmusplus.ciudadania/

https://www.youtube.com/channel/UCELPXvlMCMb5I9PRf-gz5pg

https://twitter.com/CiudadaniaEPlus

Produto final onde se recollen as señas de identidade dos distintos países e algunhas das actividades e resultados máis significativos:

http://www.calameo.com/books/00474690428a0f4adb405

Conmemoración X Aniversario de eTwinning

“Encendamos nuestros deseos para los jóvenes” foi un acto de celebración, unha actividade lúdica e participativa para simbolizar que desde toda Europa é importante a loita polos dereitos dos mozos.

https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/71091

Celebrando a diversidade con eTwinning

No IES Sácilis quixemos sumarnos á campaña de eTwinning co fin de que mozos de distintos países europeos, con situacións e culturas diferentes, poidan coñecer as súas opinións sobre a diversidade.

https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/123892

Reportaxe da TV rumana sobre un dos encontros, onde se ve ó alumnado traballando en twinSpace:

http://www.digi24.ro/video/emisiuni-regionale/oradea/timp-liber-oradea/timp-liber-proiect-erasmus-construind-cetatenie-europeana-prin-intermediul-educatiei-mediatice-322562

 

Cidadanía dixital: Use and Abuse of Social Networks and its Impact on Teenagers, Families and School

Cidadanía dixital: Use and Abuse of Social Networks and its Impact on Teenagers, Families and School

Equipos de centro

Cidadanía dixital (tamén denominada cibercidadanía ou e-cidadanía) defínese como as normas de comportamento que lle concirnen ao uso da tecnoloxía.

A Cidadanía dixital supón a comprensión de asuntos humanos, culturais e sociais relacionados co uso das Tecnoloxías da Información e a Comunicación (TIC), así como a aplicación de condutas pertinentes a esa comprensión e aos principios que a orientan: ética, legalidade, seguridade e responsabilidade no uso de Internet, as redes sociais e as tecnoloxías dispoñibles.

Título do proxecto:

 Use and Abuse of Social Networks and its Impact on Teenagers, Families and School

Centro escolar:

 IES ISAAC ALBÉNIZ

Docentes:

64 docentes no centro escolar

Comunidade autónoma:

Madrid

Países socios:

Italia

Romanía

Etapa educativa:

 Secundaria

Áreas /Materias:

O proxecto coordínano os profesores de inglés pero ao ser tema de titorías todos os departamentos están implicados.

Idioma:

 Inglés

Descrición:

O proxecto trata fundamentalmente de formar familias, profesorado e alumnado no correcto uso das redes sociais para ensinarlles a evitar conflitos derivados dun mal uso.

Sabemos que os nosos alumnos usan as redes sociais sen ningún tipo de axuda nin formación xa que os encargados desta función, de educalos, tampouco temos a información necesaria.

Tanto as familias coma os profesores educamos os nosos alumnos desde ben cedo en hábitos saudables de nutrición, cidadanía, hixiene,… Con todo, entregámoslles un móbil ou unha tableta sen lles darmos ningunha instrución sobre como o deben usar. Utilízano sen ningunha supervisión, agás quizais bloqueos parenterais para páxinas web con contido violento ou inadecuado. Aquí adoita rematar a nosa educación neste tema. Isto non abonda.

O mundo dixital é complexo pero coñecer uns principios básicos para o seu uso seguro, responsable e saudable son esenciais. As novas xeracións deben ter unha identidade dixital. No mundo actual é tan esencial coma un curriculum vitae. Pero a reputación dixital que moitos adquiren usando as redes de forma inadecuada pode lastralos.

Esta formación da comunidade educativa, a través de diversas actividades en colaboración cos nosos socios romaneses e italianos é a que levamos a cabo no noso proxecto.

Temos que ter en conta que estamos a principios do segundo ano do noso proxecto e, de momento, só podemos ver parcialmente os resultados.

O foco durante o primeiro ano foron as familias e mais o alumnado. Durante o segundo será principalmente o profesorado e haberá un reforzo do que se tratou no primeiro ano para as familias e os alumnos.

Enlace ao TwinSpace:

https://twinspace.etwinning.net/11201

Outros enlaces

http://www.educa2.madrid.org/web/centro.ies.albeniz.leganes/  (web do centro)

http://eyeswechoose.blogspot.com.es/ (blog do proxecto)

Obxectivos:

O noso obxectivo xeral é aprender a educar no uso seguro, responsable e saudable da tecnoloxía.

Os nosos obxectivos específicos son:

  1. Dotar os alumnos de información útil e legal para que coñezan como usar as redes de forma eficiente.
  2. Axudar as familias e o persoal docente a redirixir condutas e problemas sociais directamente asociados ao mal uso das redes.
  3. Crear un modo de comunicación rápido e fiable entre a escola e as familias.
  4. Aprender e compartir experiencias dos socios internacionais acerca de problemas sociais e educativos similares.
  5. Traballar colaborativamente con institucións locais, nacionais e internacionais para atopar solucións ás nosas preocupacións.
  6. Modificar as indicacións no centro e os plans en relación aos usos dixitais.

Como xorde a idea de levar a cabo este proxecto?

Nos últimos anos detectáronse problemas de relación/grupais que, aínda reflectíndose no ámbito escolar, tiñan o punto de partida fóra do centro. Dado que o alumnado que asiste aos centros adoita provir dos seus arredores, iso significa que as relacións persoais que se establecen son, a maioría das veces, de amizade, tamén fóra do centro. É dicir, os conflitos dentro de grupos de amigos/coñecidos creados fóra repercuten no comportamento no centro.

O feito de que unha gran parte desas relacións teñen lugar a través das redes sociais, non importa que o alumnado en conflito estea separado fisicamente (en diferentes aulas/grupos), levounos a formulármonos o mal uso que se fai do mundo dixital. De aí que o noso principal obxectivo sexa EDUCAR na súa correcta utilización. Tratamos o uso seguro, responsable e saudable da tecnoloxía.

 

imagen blog proyecto

Actividades

 Charlas tanto dentro da aula (titoría, presentacións), coma fóra (Educalike) sobre o uso seguro, responsable e saudable das tecnoloxías incluíndo Internet e redes sociais.

 

cartel actividad de proyecto

Creación de presentacións aos socios, de cuestionarios, de grupos en redes para a súa análise, dun Twitter institucional ( @Albenizprojects), de logos, debates, de investigación sobre certos temas (netiqueta, cyberbulling).

presentación de proyecto

Debates sobre o uso real do mundo dixital que fan os nosos alumnos e as súas familias, creación de cuestionarios sobre este uso para compartir cos nosos socios, análise de resultados e comparacións, propostas de solucións, debates sobre as charlas sobre o tema (Policía e Educalike), análise de resultados despois de certas actividades (ex, creación de grupo/clase en Whatsapp, Twitter usando criterios de netiqueta), debates sobre situacións reais/simuladas nas que se reflicten conflitos xerados nas redes, propostas para a creación dun “handbook” sobre o uso correcto das redes.

ciudananiad_anasotres_5.png

Que papel tivo o centro escolar e mais o claustro no proxecto conducente a educar os alumnos para formar parte dunha cidadanía responsable (p. ex. ensinando a previr riscos na publicación de datos persoais, en comentarios…)?

Aínda que durante o curso anterior os profesores tiveron un gran papel dentro do liderado das actividades en titoría relacionadas co tema, non é ata este curso cando serán o punto clave. Participaron en charlas dentro da Escola de Pais pero máis desde o interese persoal ca desde o profesional. A información que recibirán este ano será como incluír os seus novos coñecementos na súa aula, non só como titores senón como profesores que inclúen a tecnoloxía dentro da súa materia: como xestionar a INFOXICACIÓN, técnicas de curación de contidos, impactos na saúde, técnicas de lectura (traballo para modificar a lectura en F, multitarefa versus alternancia continua de tarefas, a xestión de contidos con dereitos de autor, Creative Commons).

De que xeito promove este proxecto eTwinning a cidadanía dixital? Que espazos e ferramentas da plataforma contribúen de forma máis eficaz a formar na cidadanía dixital? Hai algunha diferenza no trato deste tema nos países dos teus socios europeos con respecto a España? Que diferenzas, semellanzas?

A identidade dixital é esencial para os nosos alumnos no mundo globalizado no que vivimos. Isto é algo que compartimos todos os habitantes do planeta. A definición de Cidadanía Dixital definida como as normas de comportamento que lle concirnen ao uso da tecnoloxía considérase en proceso de definición permanente a medida que evolucionan as posibilidades da tecnoloxía.

A cidadanía dixital supón a comprensión de asuntos humanos, culturais e sociais relacionados co uso das Tecnoloxías da Información e a Comunicación (TIC), así como a aplicación de condutas pertinentes a esa comprensión e aos principios que a orientan: ética, legalidade, seguridade e responsabilidade no uso de Internet, as redes sociais e as tecnoloxías dispoñibles.

Un cidadán dixital ten dereito ao acceso ás Tecnoloxías de Información e Comunicación (TIC) e á súa apropiación, ao desenvolvemento de habilidades dixitais, ao acceso á información en liña de forma segura, transparente e privada, así como á participación a través de medios tecnolóxicos.

Todo isto é o tema do noso proxecto. En canto a eTwinning se refire, consideramos que é o feito de poder compartir as nosas experiencias na plataforma e no espazo Twinspace o que o converte nun medio de difusión e traballo esencial.

Sendo o problema base do noso proxecto, un problema global, existen poucas diferenzas entre os socios. Os profesores, as familias e os alumnos comparten a mesma desinformación e ansiedade sobre como axudar a solucionar malos hábitos.

A única diferenza atópase  en que rede social é máis usada nun país ou noutro.

 Como contribuíron as familias dos alumnos á formación destes como cidadáns activos? Nunha escala de 1 a 10, e en termos xerais, que lugar ocuparía “o grao de “cidadán dixital” destas familias? Teñen algunha formación neste tema?

 As familias teñen unha gran preocupación sobre o tema. Normalmente cren que os seus fillos/as saben máis sobre tecnoloxía ca eles. Isto é certo en canto ao uso físico das ferramentas (que botóns hai que apertar para…) pero non no que se refire ao sentido común que debe aplicarse no seu uso. Os dous grupos comparten un gran descoñecemento sobre o que é realmente o mundo dixital.

A Escola de Pais que se creou nos centros permítenos formar os pais/nais concienciados de que eles tamén deben ter a súa identidade dixital e acompañar os seus fillos/as mentres estes a adquiren. Cremos que aínda estamos en proceso de aprendizaxe pero a estas alturas do proxecto e partindo de que, en xeral, o seu grao era próximo ao 3, agora estarían nun 6.

Estes son enlaces a documentos compartidos coas familias e que se explicaron en diferentes charlas:

https://drive.google.com/open?id=0BzdwlwMiQvGROGdJN01rVnBHTDA

https://drive.google.com/open?id=0BzdwlwMiQvGRajVoUzB6R0kwenc

https://drive.google.com/open?id=0BzdwlwMiQvGRWVlPNWllajdhdDA

Cambiou a idea que o alumnado tiña, antes e despois de facer o proxecto/actividades, sobre as regras de comportamento na rede?

Como mencionamos anteriormente, só estamos a metade de camiño no noso proxecto. Durante o primeiro ano, a información traballada tiña que ver máis coa netiqueta e a privacidade nas redes ca cunha visión máis extensa do mundo dixital. É neste curso escolar no que se van traballar temas máis específicos como dereitos, saúde e responsabilidade.

Consideramos que o proxecto si está a modificar as condutas e os usos dado que, a estas alturas do curso en anos anteriores, xa se detectaban problemas relacionais derivados das redes e aínda non hai ningún caso.

Que impacto tivo este proxecto/actividades (ou a temática do proxecto, ou algunha actividade en concreto) no claustro? Hai unha maior sensibilización cara ao comportamento na rede? Tómanse máis precaucións, de que tipo? Corríxense malas actuacións? Establecéronse protocolos novos? Cambiou a disposición do mobiliario da aula de informática, p. ex.?

Co comezo do proxecto toda a comunidade escolar decatouse do descoñecemento que temos sobre o tema. Isto foi un clarificador punto de partida: o interese de todos por aprender para educar.

Por iso, modificouse o Plan de Acción Titorial do centro, creouse a Escola de Pais, elaborarase un “handbook” sobre o tema que se compartirá en todas as plataformas que usamos e crearase un protocolo de cyberbulling.

As disposicións físicas dos elementos non se poden cambiar debido á relación espazo/número de alumnos que as usan pero traballarase cos problemas de saúde que poidan derivar de malas posicións.

Entendemos que cando remate o proxecto as respostas ás preguntas formuladas poderán ser contestadas de forma positiva e polo miúdo pero, aínda estamos niso.

 Ana Mª Sotres Landache (en nome de 64 docentes participantes no proxecto).

Cidadanía dixital: Better eSafe than Sorry

Cidadanía dixital: Better eSafe than Sorry

Equipos de centro

Cidadanía dixital (tamén denominada cibercidadanía ou e-cidadanía) defínese como as normas de comportamento que lle concirnen ao uso da tecnoloxía. A Cidadanía dixital supón a comprensión de asuntos humanos, culturais e sociais relacionados co uso das Tecnoloxías da Información e a Comunicación (TIC), así como a aplicación de condutas pertinentes a esa comprensión e aos principios que a orientan: ética, legalidade, seguridade e responsabilidade no uso de Internet, as redes sociais e as tecnoloxías dispoñibles.

Título do proxecto:

Better e-safe than sorry

Centro escolar:

IES SAN JOSÉ (Villanueva de la Serena, Badaxoz)

Docentes:

Francisco Miguel García Barroso (Inglés)

Francisco Manuel Cano Arroyo (Tecnoloxía)

Comunidade Autónoma:

Estremadura

Países socios:

  • Sint Michael College, Koog aan de Zaan, Países Baixos
  • Hristo Smirnenski Primary School, Rakovski, Bulgaria
  • Herskind Skole og Børnehus, Galten, Dinamarca
  • Longdean School, Hemel Hempstead, Reino Unido
  • Collège Paul Gauguin, Cordemais, Francia

Etapa educativa:

3º ESO

Áreas /Materias:

Inglés, Tecnoloxía

Idioma:

Inglés e español

Recoñecemento:

Este proxecto obtivo o selo de calidade nos Países Baixos, Dinamarca, Francia e España

Descrición:

As TIC convertéronse nunha parte integral da nosa vida cotiá. Usamos Internet para unha gran variedade de tarefas: comunicármonos cos demais, mercar en liña, traballar, etc. Nos centros educativos intentamos seguir o ritmo destes novos avances pero en moitas ocasións non temos unha preparación sólida e actualizada para sabermos como axudar os nosos alumnos a entender os seus perigos e implicacións. A nosa pregunta principal é se sabemos como utilizar Internet de forma segura e responsable. O obxectivo / resultado do noso proxecto é fundamentalmente educar os nosos alumnos nun uso responsable das TIC tanto dentro coma fóra do centro educativo e sensibilizar os estudantes sobre a súa seguridade en liña, dándolles a oportunidade de atopar respostas a través da investigación colaborativa en varios temas relacionados co uso seguro de Internet.

 

alumnos trabajan competencias digitales

Enlace ao TwinSpace:

https://twinspace.etwinning.net/4386/home

Obxectivos:

  • Promover o uso das novas tecnoloxías sobre todo no referido á seguridade dixital dos usuarios de Internet.
  • Mellorar o uso das linguas estranxeiras.
  • Aumentar as capacidades do alumnado para realizar traballos en equipo.
  • Contribuír a mellorar a identidade dixital de todos os membros da comunidade educativa mediante protocolos e plans de actuación.
  • Coñecer outras culturas, compartir hábitos de vida e sobre todo respectar as opinións dos demais.
  • Saber actuar en caso de ciberacoso ou manipulación de datos en Internet.
  • Realizar protocolos de intervención en problemas derivados do uso de Internet e prover os centros cunha serie de documentos que regulen o uso e mais o acceso ás novas tecnoloxías.

Como xorde a idea de levar a cabo este proxecto/actividades?

Este proxecto parte dunha das necesidades do noso centro detectada nas reunións de titores que tiveron lugar durante o curso 2014-2105. Nese ano o noso plan de acción titorial sumouse a varias iniciativas promovidas polas autoridades locais e pola Consellaría de Educación que tiña por obxectivo alertar os adolescentes sobre o uso de Internet e as aplicacións en liña. Esta campaña de sensibilización estaba dirixida a toda a comunidade educativa xa que tanto pais coma profesores tamén debían estar ao tanto dos riscos que supón usar Internet sen unhas nocións básicas de ciberseguridade, non só polo seu propio ben senón para que deste xeito tivesen máis recursos á hora de axudar os alumnos ante calquera incidente.

Aínda que as actividades foron coordinadas polo departamento de orientación e o departamento de tecnoloxía, foron os titores dos cursos aos que ía dirixida esta información (2º e 3º de ESO) os que se encargaron de usar as horas de titoría cos seus respectivos grupos para explicarlles o tema da seguridade en liña e os riscos que implican os dispositivos móbiles, sobre todo o uso descontrolado de teléfonos móbiles que tan estendido está entre os mozos. Ao noso centro acudiron expertos para falar cos alumnos e ensinarlles que debían facer en casos de ciberacoso ou de fraude en liña para reforzar o que xa se aprendera durante as titorías.

 

trabajo en equipo- proyecto esafe

Debido aos bos resultados, para o ano 2015-2016 o noso plan de acción titorial quixo continuar con este labor sobre a seguridade dixital dos alumnos e para iso propuxéronse outra serie de actividades que non só implicasen os titores senón o maior número posible de membros da comunidade educativa. Como o noso centro é moi activo en proxectos de colaboración, suxerín empezar un proxecto eTwinning sobre o tema da seguridade dixital que ademais de cumprir cos obxectivos do noso plan de acción titorial incorporase un punto de vista máis internacional ao implicar outros centros europeos interesados en traballar sobre o mesmo tema.

Así foi como grazas aos meus contactos en eTwinning atopei uns profesores que estaban a buscar máis socios para elaborar un proxecto sobre seguridade dixital. Eles xa tiñan un proxecto aprobado que contiña un bo plan de traballo que se adaptaba ás nosas necesidades cunha repartición de tarefas equitativa e uns resultados esperados realistas e adecuados.

Actividades

  • Actividades dirixidas a formar os alumnos como cidadáns dixitais (uso responsable dos dispositivos e a rede, pautas de comportamento en Internet -especialmente nas redes sociais-, respecto aos usuarios, dereitos e responsabilidades nun medio virtual)
  • Actividades que fomentan o pensamento crítico, a reflexión, o xuízo, sobre todo no contexto de Internet e as redes sociais.

Establecemos un plan de actividades ao longo de todo o curso pero ademais das que pertencen ao proxecto en exclusividade, cada centro educativo realizou outras dentro do seu ámbito local que logo compartiu no proxecto cos outros socios. Todas as actividades están rexistradas no TwinSpace ou nas ligazóns externas que incluíron os centros educativos na plataforma.

Para levarmos a cabo este proxecto tivemos en conta a aprendizaxe baseada en proxectos e a cooperación entre os alumnos. Os profesores distribuímos os alumnos en grupos de traballo transnacionais e logo eles usaron o foro e o seu servizo de mensaxaría do Twinspace para establecer contacto entre eles e saber máis sobre os compañeiros cos que ían traballar. A partir de aí os alumnos tiveron que traballar xuntos nun proxecto de investigación sobre un dos aspectos de seguridade en liña e uso de aparatos tecnolóxicos. Nós escollemos o uso de teléfonos móbiles, o ciberacoso e os videoxogos. A partir de aí, os alumnos tiveron que traballar de xeito colaborativo usando os documentos en Google Docs para profundar no tema que tiñan que desenvolver e expoñer ante os demais. Para iso contaron cunha serie de recursos como por exemplo as fichas de traballo dispoñibles en www.webwewant.eu grazas ás cales puidemos traballar sobre temas como os dereitos e deberes dos internautas, netiqueta, redes sociais, privacidade e copyright. Tamén participamos no Safer Internet Day (SID) 2016 grazas ao apoio proporcionado pola plataforma www.chaval.es cunha serie de actividades de tipo lúdico coa aplicación SmartPrivial e realizando blogs de aula na clase de tecnoloxía. Para saberen como os seus compañeiros europeos do proxecto utilizaban a rede, os alumnos usaron sobre todo os cuestionarios en liña colaborativos que puxemos ao seu dispor desde o TwinSpace e que foron o documento de referencia para despois elaborar as presentacións finais. Tamén participamos na iniciativa promovida pola Consellaría de Educación “Foro Nativos Dixitais” para concienciarmos os adolescentes sobre o uso responsable das TIC e Internet e grazas á cal seleccionamos alumnos titores no noso centro que se encarguen de lles transmitir os seus coñecementos sobre seguridade dixital a outros alumnos. O noso proxecto integrouse nesta actividade na que participaban máis grupos pero foron os nosos alumnos de eTwinning os que lograron o seu nomeamento de “alumnos titores internacionais”, un título que recoñecía o seu labor de difusión tanto no proxecto de nativos dixitais coma no de eTwinning.

 

collage cyberbulling

Por outra banda, os profesores que formamos parte do proxecto realizamos unha segunda liña de traballo na que trazamos de forma consensuada un “Plan de acción dixital” no cal se resumen os aspectos máis importantes da ciberseguridade nos nosos centros. Para elaborarmos este plan en común o primeiro que tivemos que facer é unha análise das necesidades en canto ao tema do proxecto. Despois contamos cunha serie de recursos para que cada centro puidese valorar, de acordo coas súas necesidades, que aspectos deben mellorarse ou en cales podemos achegar unha experiencia positiva para os demais. Ao longo do proxecto vimos cales eran os puntos fortes e débiles da política sobre esafety dos nosos centros e foi así como elaboramos este “Plan de acción dixital” para todos que poida ser tomado en conta como documento de funcionamento de centro e permita activar protocolos en casos concretos que deriven do uso das novas tecnoloxías. Para a elaboración destes documentos contamos cos materiais e recursos que hai na páxina www.esafetylabel.eu. Esta plataforma outorgounos o certificado de seguridade dixital na categoría de prata polo noso esforzo e interese en facermos o noso centro máis seguro e promover bos hábitos de uso das novas tecnoloxías.

Que papel tivo o centro escolar/ o claustro/o/os profesor(es) no proxecto conducente a educar os alumnos para formar parte dunha cidadanía responsable (p. ex. ensinando a previr riscos na publicación de datos persoais, en comentarios…)?

Como xa dixen antes, este proxecto está directamente relacionado co Plan de Acción Titorial do noso centro e co programa “Foro Nativos Dixitais” dirixido a toda a comunidade educativa. O equipo directivo e o departamento de orientación axudou moito á hora de organizar as charlas tanto a alumnos coma a pais por parte de persoal experto en materia de ciberseguridade (policía, asesores TIC,…) e á hora de difundir e darlles visibilidade aos resultados obtidos. Moitos profesores sumáronse á experiencia de usar aqueles recursos citados anteriormente nas súas clases de titoría e aceptaron de bo grado que haxa un protocolo de actuación en caso de incidencias relacionadas coa seguridade dixital. O departamento de Tecnoloxía ampliou a presenza de recursos e indicacións sobre o bo uso das novas tecnoloxías na páxina web do centro http://iessanjosevillanueva.blogspot.com.es/p/blog-page.html e os profesores titores encargados de promoveren aspectos básicos da cidadanía dixital teñen agora ao seu dispor máis recursos e mellor formación para lles impartir as clases sobre cidadanía dixital aos alumnos.

De que xeito promove este proxecto eTwinning a cidadanía dixital? Que espazos e ferramentas da plataforma contribúen de forma máis eficaz a formar na cidadanía dixital? Hai algunha diferenza no trato deste tema nos países dos teus socios europeos con respecto a España? Que diferenzas, semellanzas?

Este proxecto promove a cidadanía dixital entre mozos europeos mediante o uso de certas ferramentas TIC e o TwinSpace que é onde ten lugar todo o proceso de intercambio de materiais, opinións e ideas. Mediante unha aprendizaxe colaborativa tanto alumnos coma profesores profundan no coñecemento dos riscos que implica o uso de Internet e realizan protocolos de actuación válidos para un ámbito escolar. Estes protocolos quedan fixados en dous niveis: o primeiro é o de lles dar difusión aos resultados obtidos polo traballo de investigación no que se ofrece unha visión europea dun problema ligado ao uso de Internet/novas tecnoloxías e posibles solucións por parte dos alumnos; o segundo nivel é o plan de seguridade dixital elaborado polos profesores de xeito conxunto que marque as pautas que debe seguir cada centro educativo e axude a solucionar posibles incidencias como o ciberacoso, roubo de datos persoais en liña ou non respectar a privacidade de terceiros. Este marco de actuación non só suxire que facer en tales casos senón que tamén orienta o persoal do centro educativo marcando unhas pautas claras que se deben seguir para conseguir que todos fagamos un uso responsable das novas tecnoloxías. Estas suxestións están recollidas en dous documentos que cada centro pode engadir ao seu Plan Xeral Anual: o Regulamento de Uso Aceptable do Persoal e o Regulamento de Uso Aceptable do Alumno.

 

recomendaciones esafe

Unha parte moi interesante do proxecto é a que compara varios países entre si quedando así patentes as diferenzas que hai entre os mozos europeos á hora de usaren Internet. Grazas a Google Docs puidemos elaborar unha serie de cuestionarios cuxos datos incorporamos máis tarde ás presentacións. Puidemos comprobar que case todos os mozos europeos usan o teléfono para case os mesmos propósitos e que pasan a mesma cantidade de tempo en Internet. As redes sociais ás que teñen acceso son sobre todo Facebook e Twitter aínda que o uso desta última non estaba moi difundido nos alumnos españois que usaban moito máis o Whatsapp. Con respecto ao uso dos móbiles foi revelador para moitos deles o feito de que durmisen co móbil no cuarto, algo que lles parecía normal pero que grazas a sucesivos debates na clase non tardaron en se decatar de que esa actitude demostraba que non desconectaban nunca do teléfono e que necesitaban telo sempre preto. Outro exemplo é o ciberacoso, un problema do que todos os alumnos do proxecto xa sabían algo deste tema e ata coñecían alguén que o sufrira. Despois da súa participación no proxecto, os alumnos souberon máis cousas sobre netiqueta e saber como comportarse en Internet para non dar lugar a malentendidos e situacións comprometidas. Tamén aprenderon a saber que facer ante un caso de ciberacoso e que medidas se poden adoptar.

Os resultados dos cuestionarios e as presentacións están dispoñibles no noso TwinSpace. a competencia que tamén estivo presente en todo o proxecto é a dixital. Dentro do marco DIGCOMP traballamos os seguintes aspectos da área 4 sobre seguridade:

4.1 Protección de dispositivos: o alumno xa sabe como protexer de xeito básico os seus dispositivos electrónicos e os dos demais.

4.2 Protección de datos persoais e identidade dixital: o alumno é consciente dos perigos que entraña o uso de Internet. Móstrase respectuoso coa privacidade doutros e é quen de poñer en marcha un protocolo de actuación en caso de ciberacoso.

4.3 Protección da saúde. O alumno sabe como evitar riscos para a saúde derivados do uso da tecnoloxía dixital que ameacen a súa integridade física e psíquica.

 Como contribuíron as familias dos alumnos á formación destes como cidadáns activos? Nunha escala de 1 a 10, e en termos xerais, que lugar ocuparía “o grao de cidadán dixital” destas familias? Teñen algunha formación neste tema?

As familias tamén estiveron moi implicadas neste proxecto. Para empezar tiven que poñerme en contacto con elas para explicarlles que era un proxecto eTwinning e que iamos facer na clase. Dado a temática do proxecto, pedinlles colaboración ás familias sobre todo para usar material audiovisual no que aparecesen os seus fillos e que lles permitisen usar Internet para realizar buscas sobre o proxecto. Tamén lles pedín a súa colaboración para axudar os seus fillos desde a casa, conectándose con eles a Internet e proporcionando as súas opinións como pais sobre os temas que tiñan que investigar.

Un exemplo da boa colaboración e a implicación das familias é a charla que impartiu o profesor Francisco Manuel Cano Arroyo sobre a dependencia do móbil e mais as súas consecuencias. Esta interesante intervención estivo promovida pola Asociación de Pais e Nais do noso instituto que desde o primeiro momento quixo sumarse ao proxecto e participar nas actividades de difusión. En charlas coma esta e mediante unha serie de entrevistas quedou patente que o grao de coñecemento das familias das novas tecnoloxías e os seus perigos é moi diverso. Case todos os pais e nais coñecían o ciberacoso e eran conscientes do uso do móbil e das redes sociais dos seus fillos, pero moi poucos sabían como administrar unha devasa ou establecer contrasinais de seguridade. Este tipo de formación nas familias é pois tan necesario coma entre os alumnos e é algo que quedou patente grazas a proxectos coma este e ao interese das familias por participar. Na escala proposta as familias situaríanse entre un 5 ou un 6, xa que moitas delas limítanse por exemplo a establecer horas de uso do móbil, as videoconsolas ou Internet pero moi poucas saben como controlar os contidos aos que os seus fillos teñen acceso.

Cambiou a idea que o alumnado tiña, antes e despois de facer o proxecto/actividades, sobre as regras de comportamento na rede?

  • COMUNICACIÓN (móbiles, gramática, textos, abreviacións, modismos,…
  • RESPONSABILIDADE (descargas, copyright, música, copias, imaxes, …)
  • DEREITOS (sobre as súas propias publicacións…)
  • ERGONOMÍA (danos físicos, forzar a vista, mala postura, ….)

Participar nun proxecto eTwinning pode converterse nunha experiencia de aula moi produtiva, con moitos beneficios para o alumnado e mais os profesores. No noso caso, temos que destacar o alto grao de implicación dos alumnos por realizar as tarefas do proxecto e por demostrar os seus coñecementos adquiridos do traballo de investigación ante os seus compañeiros. Os alumnos non só saben máis sobre a ciberseguridade e o uso do móbil, por exemplo, senón que se decataron de que o traballo en grupo e o intercambio de ideas ou experiencias son moi importantes á hora de ver a realidade que nos rodea desde unha perspectiva máis ampla. Agora xa coñecen como usan os dispositivos móbiles os seus compañeiros europeos e que teñen a capacidade de intervir en conflitos e saber como se poden solucionar. Convertéronse en “alumnos titores” cuxa misión é axudar os demais a usar as TIC de xeito responsable, denunciar os abusos e saber reaccionar a tempo ante un posible problema. É o labor dos profesores que participaron neste proxecto facer que ‘Better Internet tan Sorry‘ se converta nun proxecto sostible que inspire máis persoal e se impliquen de xeito activo en facer o noso instituto un lugar máis seguro para todos.

Que impacto tivo este proxecto/actividades (ou a temática do proxecto, ou algunha actividade en concreto) no claustro? Hai unha maior sensibilización cara ao comportamento na rede? Tómanse máis precaucións, de que tipo? Corríxense malas actuacións? Establecéronse protocolos novos? Cambiou a disposición do mobiliario da aula de informática, p.ex.?

O impacto do proxecto tamén se pode medir no claustro de profesores aínda que será este ano cando de verdade poidamos avaliar se todo o material que realizamos é útil. Como xa dixemos, un dos nosos logros como equipo transnacional é a publicación dun Regulamento de uso aceptable do persoal, un conxunto de normas que cada docente ten que comprometerse a seguir para lograr un uso aceptable das TIC e garantir así un ámbito seguro de traballo e ensino. O Plan de Seguridade Dixital, que cada centro elaborou segundo as súas circunstancias e características, quedará integrado na documentación de funcionamento do centro e axudará tanto á integración das TIC no plan xeral anual coma no plan de acción titorial.

 

certificado de seguridad digital

Coa recepción do certificado de seguridade de prata por parte de www.eusafetylabel.eu o noso centro débese comprometer a manter certos estándares en consonancia coa categoría que esta plataforma nos outorgou, e puxemos como obxectivo para o presente ano seguir co noso labor en canto a ciberseguridade e cidadanía dixital para conseguir a seguinte categoría e termos así un recoñecemento ao noso esforzo e traballo.

Francisco Miguel García

IES SAN JOSÉ (Villanueva de la Serena, Badaxoz)