Inclusion through Cultural Education
Equipos de centro vMúnich acolleu durante tres días, do 4 ó 6 de maio de 2017, o Evento de formación eTwinning Inclusionthrough Cultural Education (Educación cultural: un achegamento para a inclusión educativa).
Na sesión de presentación das xornadas, a sala lucía repleta con máis de 130 docentes de educación secundaria procedentes de máis de 25 países europeos, expectantes por descubrir e experimentar a Educación Cultural a través de 20 talleres, así como diversas presentacións de colexios e administracións educativas alemás que xa traballan desde a perspectiva da creatividade na aula.
A xornada inaugural iniciouse coa benvida da representante do StaatsinstitutfürSchulqualitätundBildungsforschung (Insitituto Nacional de Calidade e Investigación Educativa), Martin Finkenberger (Servizo de Intercambio Educativo, Bonn) e Rute Baptista (Servizo Central de Apoio de eTwinning, Bruselas).
A continuación, e como introdución ós diferentes talleres, Dr. Michael Wimmer (EDUCULT, Instituto para a Política e Xestión Cultural en Viena), presentou e explicou o significado do concepto de Educación Cultural, partindo da reflexión sobre cales son os pilares da educación: “Aprender a saber, a facer, a ser e a vivir xuntos”. E para isto hai que planificar qué se aprende, cómo se aprende e ónde se aprende. E é aquí onde aparece o termo de Educación Cultural, no sentido de ser unha nova perspectiva n proceso de ensino-aprendizaxe que non se limita exclusivamente ás materias artísticas do currículo, dado que todas as materias contribúen a potenciar a imaxinación, as relacións persoais, a satisfacción persoal, o traballo cooperativo e baseado en proxectos e outras aptitudes e habilidades que contribúen ó desenvolvemento emocional e social do alumnado.
A aprendizaxe é un proceso creativo: o que aprendemos está en relación directa con cómo e ónde o facemos e baixo qué circunstancias. Por isto, a creatividade é un principio interdisciplinar na educación e non debe limitarse a materias específicas, sacando á luz os potenciais de cada individuo, a conexión entre cerebro, corazón e man (pensamos-sentimos-creamos).
A Educación Cultural inclúe a conciencia de herencia local, nacional e europea e do noso lugar neste mundo así como as habilidades culturais que teñen que ver con facer, con crear, con apreciar e expresar.
Porque a Educación Cultural contribúe a coñecerte e a que poidas expresarte, porque a cultura es un fenómeno que emancipa ás personas e a través da creatividade conseguimos conectar o cerebro co corazón e coas mans (pensamos-sentimos-creamos).
Porque só así é posible aspirar á utopía de transformación da realidade tan complexa que vivimos desde o punto de vista socioeconómico, político e cultural; para que así todos e todas poidamos aspirar a construír unha sociedade máis igualitaria, máis pacífica e por ende, inclusiva.
Na segunda xornada do evento, Marcus Kauer e LorreenFajgel explicaron a experiencia de transformación do seu instituto ata convertilo nun centro inclusivo a través da música, do baile, a literatura, o cine e a arte. Na súa ponencia “Cultural Education- a wholeschoolapproach”, insistiron na necesidade de buscar tempos e espazos nos colexios e institutos para desenvolver un currículo baseado en experiencias artísticas (cancións, bailes, teatro, etc).
A continuación, presentamos os talleres nos que participamos os seis componentes da delegación española, formada por Noelia (Melilla), José Antonio (Badajoz), Luz (León), Isidoro (Murcia) e Aurea (Navarra), xunto con Mirian (Servizo Nacional Apoio eTwinning España).
|
TALLERES |
|
Papertheater. Johannes Volkmann A comunicación é cousa, polo menos, de dous, e atopar as palabras axeitadas non sempre é tarefa doada, de aí que sexa de vital importancia crear algún tipo de relación ou vínculo coa audiencia ou, no noso caso, cos nosos alumnos/as. Se un fai algo e o público non sabe realmente de que se trata, xa se está creando esa conexión porque o espectador se mantén atento. O taller de Johannes amosa como captar esa atención, como, con simples técnicas teatrais onde o papel é o protagonista, podemos activar a curiosidade de quen nos está observando. Por outra parte, Johannes presenta o seu novo proxecto, TheConference of Children, a través do cal quere promover a cidadanía activa incorporando técnicas de expresión artística.
|
|
How to shoot videos. Wolfgang Sterker/ Olaf Monch Taller impartido polos profesores Wolfgang Sterker, profesor de arte e Olaf Mönch, profesor de español, teatro, alemán e estudos relixiosos. Actividade de carácter eminentemente técnico, onde se analizan aspectos como o enfoque, o encuadre, a perspectiva, a posición ou o movemento do suxeito ou a cámara. Tamén se dan algunhas pautas sobre tipos de corte e montaxe como o salto ou a montaxe paralela. Tras unha breve introdución teórica e a mostra de exemplos de vídeos, pásase á gravación de breves historias. |
|
Dynamics of Comedy. MickBarnfather MickBarnfather, actor e profesor, explica como a través de xogos e da expresión teatral podemos facer que os nosos alumnos/as se involucren nas actividades. O xogo é instintivo, divertido e non dá pé a pensar no erro de forma seria. Cando xogamos, disfrutamos, e cando o pasamos ben, temos presenza, somos importantes. Da mesma maneira, a través do xogo ou do teatro podemos crear un vínculo coa audiencia, o cal é máis importante que a interpretación en sí mesma. Estamos programados para facer todo ben desde que somos pequenos, pero este contexto permite que a xente cometa erros. Podemos pedir que a nosa audiencia faga cousas imposibles e provocar o riso nun intento de dar a volta a un hábito de toda a vida: creamos historias para facer a vida menos aburrida, e cando esaxeramos as cousas resultan máis divertidas. Así, o humor convírtese nunha poderosa ferramenta de comunicación. O humor transmite confianza, produce relaxación e pracer e axuda a descubrir quen somos. |
|
Language and music – Creativecompositions Dr. MatthiesAndresen, educador e compositor musical utiliza recursos de todo tipo para crear composicións musicais sen necesidade de coñecer as notas musicais dunha partitura. Na primeira parte do taller úsanse nomes, saúdos e xestos para crear unha pequena actuación. Desta forma é fácil que cada un poida participar na creación da composición sen saber a linguaxe musical tradicional. Na segunda parte do taller analízanse as onomatopeias dos cómics, sons que todos entenden, non importa a procedencia, e as súas diferenzas entre diferentes idiomas. Con estes sons dos cómics os profesores crean e representan unha composición musical que narra unha historia sen palabras pero con sons universais. O noso labor é atopar a mellor forma de expresarse e en moitas ocasións a inspiración pode vir da música ou sons evocadores. Creamos a banda sonora do evento eTwinning a través dunha composición de onomatopeias e sons imposibles que representamos como actores e actrices de dobraxe, no taller “Linguaxe e música: composicións creativas”. |
|
Project ideas for the foreign language classroom. Jana Tokaryk A proposta de Jana Tokaryk para este evento céntrase en contar historias coñecidas para acercalas ás realidades dos alumnos/as. Este enfoque permite profundizar na comunicación nunha segunda lingua, intercambiar ideas entre centros de diferentes países e ampliar as habilidades interculturais, integrar diferentes materias e apoiar a alfabetización. Pasos: Descrición das etapas dun proxecto modelo, que require un uso extensivo de ferramentas TIC para a comunicación (entre alumnos/as e entre estes e os profesores/as), toma de decisións de modo colaborativo (compartir ideas, realizar votacións, facer comentarios) e tamén á hora de plasmalos nun produto final (vídeo a través de SlowMotion, comic, etcétera). Faise un repaso a ferramentas útiles para a realización de proxectos desta tipoloxía, aspecto no que tamén se centran as preguntas posteriores dos participantes. |
|
Stop Motion. Sonja Di Vetta Sonja Di Vetta traballa os recursos multimedia en proxectos educativos con nenos e adolescentes . No taller de Stop Motion explórase a técnica de animación Stop Motion, que consiste en aparentar o movimento de obxectos por medio dunha serie de imaxes fixas sucesivas. A técnica Stop Motion ofrece unha forma creativa para contar historias, expresarse e presentar material . No taller mostrouse o uso desta técnica dunha forma moi sinxela coa aplicación gratuíta Stop Motion Studio. Unha vez descargada a aplicación e coa única ferramenta dun smartphone ou tablet (IOS ou android) foi moi sinxelo crear un pequeno clip de vídeo con esta técnica. Estou seguro que en canto os alumnos coñezan as posibilidades desta aplicación fácilmente poderán producir o seu propio clip Stop Motion e dar rienda solta a súa creatividade. |
|
Moving school!Physical activities and gamesfor everyday school life. Kirstin Porsche Kirstin, profesora de arte e teatro, fainos unha proposta moi activa que combina actividade física e xogo con interacción continua entre os participantes, coas seguintes características: Actividades de carácter lúdico, que permiten que nos relacionemos dun xeito diferente, despreocupado, liberándonos das tensións e problemas que poden afectar ó noso estado de ánimo e aprendizaxe. Ambiente centrado no xogo que facilita a liberación da noso imaxinación, posto que as actividades mecánicas van seguidas doutras onde os participantes han de deseñar as súas, o que fomenta a creatividade. Aprendizaxe de contidos diversos, como na área de linguas estranxeiras, ó asociar palabras ou expresións a movementos nun contexto de máxima concentración no xogo, facilitando a súa adquisición. Isto añádese ós beneficios propios de mellorar a condición física e a expresión corporal. |
|
Rhythm and groove – body percussion in movement. Sabine Schneider Como o corpo é o noso mellor instrumento, foi xenial sentir boas sensacións utilizando o corpo a modo de instrumento de percusión no taller “Ritmo e sensacións, percusión corporal en movemento”. |
|
Creativity in the Classroom. ArjanaBlazic Cales son os asasinos da creatividade? O fracaso, afrontar riscos, as críticas, o cambio, falta de confianza, autocrítica… A creatividade é unha destreza e pode ensinarse e temos que proporcionar ós alumnos/as situacións nas que teñan a oportunidade de correr riscos e expresar as súas ideas de forma libre. Arjana propón unha serie de actividades e ferramentas dixitais con este obxecto que, seguro, non pasarán desapercibidas entre os nosos alumnos/as. |
|
Apps and music. Nikolaus Graf Este profesor é músico, produtor e compositor electrónico profesional que, a través de múltiples aplicacións de descarga gratuíta tanto para profesores como alumnos (EasyBeats, Synthmaster, DrumPads 24), fíxonos crear unha orquestra e compuxemos a nosa propia peza que el gravou e fíxolle os arreglos pertinentes. Así tamén nos introduciu nos entresijos da edición, que xa necesita de aplicacións de pago e dun maior coñecemento de informática e de música en xeral. |
eTwinning é unha metodoloxía e ferramenta, a través da cal podemos potenciar as habilidades creativas do noso alumnado porque invita á reflexión e admite o uso das novas tecnoloxías. É unha ventá ó mundo que ofrece apertura, oportunidades e riqueza. É unha ferramenta de comunicación e proporciona oportunidades ós mozos de desenvolvemento persoal, desenvolvemento emocional e social e curiosidade intelectual. eTwinning é un exemplo de metodoloxía, de ferramenta creativa e inclusiva.
Estes eventos de formación posibilitan o espazo necesario para aprender, para compartir, para sentir e para intercambiar e saber que hai máis profesionais da educación con idénticas inquietudes ás nosas.
Os profesores/as que asistimos a este evento de formación seguiremos soñando con ser fonte de inspiración para o noso alumnado a fin de derrubar barreiras, tomar decisións e compartir puntos de vista de modo construtivo. En definitiva, continuaremos pensando que a utopía dunha educación socioemocional, cultural e inclusiva é posible.
Imaxe de cabeceira: elaboración propia (fotografía tomada nunha presentación no evento)
Imaxe no artigo: elaboración propia (fotografía de actividade nun taller)
Falamos de inclusión: CEIP María Sanz de Sautuola, Santander (Cantabria)
Equipos de centro EntrevistasCoincidindo coa asistencia a unha Xornada eTwinning organizada pola Asesoría de Linguas Estranxeiras do CEP de Santander xunto á Unidade Técnica de Innovación Educativa da Consellería de Educación, Cultura e Deporte de Cantabria, o Servizo Nacional de Apoio eTwinning tivo a oportunidade de visitar o colexio público María Sanz de Sautuola en Santander.
No ano europeo da inclusión, este centro escolar é un exemplo de como centrar os esforzos na atención á diversidade buscando o éxito educativo de todos os seus alumnos de maneira efectiva. Situado nunha zona socialmente desfavorecida, o colexio público María Sanz de Sautuola caracterizouse e foi premiado por “contribuír de maneira determinante ó avance educativo de todos os seus alumnos e en concreto da comunidade xitana“. Feito que se viu recoñecido no 2017 co Premio ‘Educación é futuro’ outorgado pola Fundación Secretariado Xitano.
Para Santiago Ferreiro, director do centro escolar, está moi claro que son os docentes os que deben liderar os cambios nun centro. A experiencia demostroulle que non se pode esperar que as familias, alumnos ou administracións veñan cambiar algo nun entorno desfavorecido como era o seu. Segundo nos di farano “ cando os convenzamos do que facemos e de como o facemos”.
Desde o seu posto de director, Santiago entende o liderazgo como unha actividade compartida, non só co seu equipo directivo e, por suposto, cos docentes que conforman o claustro do centro escolar. Tamén, entende que hai que abrir e preparar un camiño ancho e plano para invitar a outros axentes a unirse. Axentes que forman parte do entorno, desde o persoal non docente, familias, alumnos, administración educativa ata incluso outras entidades que cos seus coñecementos e experiencia sumaron esforzos na mellora do centro educativo.
Entrevista a Santiago Ferreiro Míguez, director do CEIP “Mª Sanz de Sautuola”, Santander (Cantabria)
1.- Como é o CEIP María Sanz de Sautuola en 2017?:
Nesta viaxe dos últimos 15 anos, o colexio converteuse actualmente en:
– Unha referencia importante no barrio.
– Un centro aberto á comunidade( desde as 7,30 ás 22,30), con bastantes entidades realizando actividades culturais e de ocio no horario extraescolar, con posibilidades de participación para os alumnos e as súas familias.
– Unha referencia en Cantabria en canto á participación en distintos proxectos de innovación pedagóxica.
– Un centro ocupado e PREOCUPADO por atender adecuadamente TODAS as necesidades dos nosos nenos.
– Un centro OBSESIONADO con mellorar as expectativas académicas dos nosos alumnos.
– Un entorno de CONVIVENCIA POSITIVA.
2.- Se botas a vista atrás, ¿como era o CEIP María Sanz de Sautuola fai 20 anos?
Era un centro con moitos problemas de convivencia, de rexeitamento cara o alumnado xitano (especialmente o do poboado de chabolas), sen presenza de innovación pedagóxica e con baixas expectativas académicas (especialmente co alumnado xitano). Tamén existía unha baixa motivación profesional no claustro e non había implicación do centro cos problemas externos que poideran ter moitas familias.
3.- Cal foi o detonante que produciu esta evolución?:
O detonante foi precisamente a mala convivencia, a busca dunha mellora significativa da mesma, para poder ter un ambiente de aula e de centro máis normalizado. O punto sobre o que xirou este cambio foi un maior PROTAGONISMO do alumnado na súa educación, na xestión de responsabilidades do centro, para querelo e sentilo seu.
4.- Cales son as claves para conseguir a implicación da comunidade educativa: docentes, alumnos e familias?:
En xeral, preocuparse polos problemas reais de cada sector e escoitar e ter en conta as súas opinións e ideas sobre o funcionamento diario ou xeral do centro.
- Docentesy non docentes: hai que garantir as mellores condicións de traballo posibles (personais, emocionais e profesionais).
- Familias: hai que garantir e transmitir o concepto de “entorno seguro, de confianza e cariño” para os seus fillos.
- Alumnos: permitir e incentivar a súa participación na xestión de responsabilidades do centro, para arraigar e aumentar o seu sentimento de pertenza.
5.- Podería resumir ou enumerar os pilares fundamentais para lograr a inclusión nun centro cunha maioría de alumnos con perfís de risco?
Para que as nosas intencións queden claras desde o principio, na primeira páxina do noso Proxecto Educativo marcámonos como primeiro obxectivo que os nosos alumnos SEXAN FELICES.
Os pilares do noso Proxecto Educativo son:
- A educación emocional.
- A atención á diversidade na súa concepción máis radical.
- A apertura á comunidade como referencia básica do entorno.
- A innovación TIC para evitar a “brecha dixital” ademais da social.
Partindo disto, desde fai máis de 10 anos traballamos as relacións interpersonais de todos os profesionais do centro, independentemente do seu posto de traballo e función. A formación docente realízase en equipo (cunha participación moi alta do claustro) desde fai 9 anos. Desta forma é máis fácil implantar ideas xerais e realizar unha transferencia máis sólida á práctica de aula.
6.- Que supón para o centro a participación nun proxecto como Samsung Smart School ou eTwinning?. ¿Inclúense na PGA?
Xa están incluídos na PGA, como sucede con todos os proxectos e plans que poñemos en marcha.
Para os profesionais do centro a participación en proxectos destas características supón unha oportunidade de coñecer actuacións innovadoras e de ampliar a nosa visión local desde unha perspectiva global. Tamén supón unha reflexión sobre a nosa práctica docente individual e como equipo. Para os alumnos supón coñecer novas “portas” de aprendizaxe que os accheguen ó seu éxito educativo.
Na foto (izda a dta.): Santiago Ferreiro (director) , Silvia Casquete (docente eTwinning) , Manuel Gutiérrez (docente TIC) , Olga Paniagua(SNA eTwinning), Miriam Páramo (docente eTwinning) Mª José Marinas (Unidad Técnica de Innovación Educativa. Consejería Cantabria), Kevin Alexander Salvage (Departamento Lenguas Extranjeras, CEP Cantabria)
Entrevista a Miriam Páramo Arrroyo e Silvia Casquete, docentes actualmente implicadas nun proxecto eTwinning:
- Agora mesmo estades traballando nun proxecto eTwinning Nacional ¿Cal foi a motivación que vos fixo iniciar o proxecto?
A motivación veu a través do proxecto Samsung Smart School xa que a súa proposta para este curso é realizar un traballo colaborativo intercentros a través da plataforma eTwinning. Para nós é algo novidoso posto que nunca o utilizaramos, pero á súa vez está resultando moi enriquecedor e positivo debido ó seu amplo abano de posibilidades de aprendizaxe.
A motivación tamén se ve enriquecida diariamente cando nos poñemos a traballar co noso alumnado xa que eles están moi emocionados e contentos ó aprender con esta ferramenta e ver que as súas aprendizaxes son menos costosas e lles supón menos esforzo (iso cren eles). A idea de compartir as súas experiencias curriculares con outros compañeiros doutros centros empúxaos a querer superarse
- Cales son os beneficios de incluír este tipo de proxectos na aula?
A posta en marcha do proxecto supón para nós un cambio metodolóxico importante e moi beneficioso porque nos axudou a adaptar as nosas clases ás necesidades individuais dos nosos alumnos; incluso nos cambiou a forma na que manexamos as súas aprendizaxes e as súas condutas. Para os alumnos tamén supuxo un cambio xa que se converten en protagonistas das súas propias aprendizaxes favorecendo sen dúbida, a aprendizaxe significativa e cooperativa.
Os beneficios que percibimos desde o noso punto de vista son:
- Melloran a aprendizaxe favorecen a realización de actividades cooperativas, así como o desenvolvemento de habilidades cognitivas e unha maior adquisición das competencias básicas dixitais.
- Melloran o rendemento dos estudantes tanto nas Tics como en todas as áreas, xa que o nivel de motivación aumenta considerablemente.
- Permiten unha maior flexibilidade na aula e favorecen unha aprendizaxe máis personalizada especialmente do alumnado con necesidades específicas de apoio educativo.
- Que valor engade eTwinning?
Fundamentalmente o que máis destacamos de eTwinning é a posibilidade que ofrece ós alumnos de interrelacionarse con nenos doutros centros.
Tamén o coñecemento da aprendizaxe duotras formas de vida, coas súas tradicións e culturas que lles fai reflexionar e ampliar os seus horizontes respecto á súa vida cotiá.
E por suposto, a aprendizaxe de novas metodoloxías para traballar de forma colaborativa mediante esta plataforma.
- De que maneira un proxecto como eTwinning pode axudar a favorecer a inclusión?
É importante destacar que nas nosas aulas de 6º de Educación Primaria temos alumnado con desfases curriculares que oscilan entre 1º e 6º de EP e como xa mencionamos na pregunta número 2, traballar por proxectos estanos permitindo que todo o noso alumnado poida desenvolver os mesmos contidos e participar de forma máis activa na súa propia aprendizaxe. De aí que a nosa satisfacción aumente considerablemente ó velos felices a eles e máis motivados porque traballan o mesmo que os seus compañeiros.
Evidentemente, cada un mostrará as evidencias propias do seu nivel curricular.
Entrevista ó alumno Manu Jiménez
Manu é un alumno de etnia xitana con necesidades específicas de apoio educativo. Na actualidade cursa 6º de Primaria no CEIP María Sanz de Sautuola e é un membro do proxecto eTwinning ” De Norte a Norte, buscando novos horizontes” xunto ós seus compañeiros de clase. Na nosa visita tivemos o pracer de falar con el mentres traballaba en clase cos seus compañeiros. Manu compartiu as súas impresións con nós. Coas súas palabras, indicounos que traballar en eTwinning motivábao e facíalle sentir que melloraba na súa aprendizaxe. Ademais, permitíalle realizar as mesmas actividades que os seus compañeiros de clase. Dámos as grazas a Manu por compartir as súas impresións con todos nós nesta entrevista que amablemente gravou coa súa profesora.
Boas prácticas de cidadanía dixital: Construíndo Cidadanía Europea a través da Educación Mediática
Equipos de centro“Construíndo Cidadanía Europea a través da Educación Mediática. Impacto no IES Sácilis de Pedro Abad (España)”
Carmen Pavón (Coordinadora do proxecto)
Blas Segovia (Asesor do proxecto. Profesor do Dpto. Educación UCO)
Centro escolar
IES Sácilis
Docentes
Carmen Pavón Vázquez, José Carlos López Casado, Silvia Sirena Camarero Martínez, Elizabeth Luna Madueño, Sara Huertas Moreno, Pilar Ortega Moreno, Francisco Jurado Granero, Carlos Ortega Rodríguez, María Jesús Ruiz García.
Localidade
Pedro Abad (Córdoba)
Comunidade Autónoma
Andalucía
Etapa Educativa
Educación Secundaria Obrigatoria
Áreas/Materias
Lingua e Literatura Española, Xeografía e Historia, Inglés, Educación Física, Proxecto Integrado, Música, Educación Plástica e Visual.
Idioma
Castelán e inglés.
Países socios
Recoñecemento
Selo de Calidade eTwinning concedido a España e a Hungría. Premio Nacional eTwinning en Hungría. Primer premio no festival FOCO 2016 (Fuente Ovejuna, Córdoba), categoría microdocumentais, á curtametraxe española “El Guernica por la paz”e mención de honor á curtametraxe “Qualifica” do equipo español. Preselección no Festival Internacional Plural +, de Alianza de Civilizacións pola curtametraxe “Deja de mirar,…empieza a ver” sobre o tema inmigración.
Descrición
O proxecto que describimos desenvolveuse durante os cursos 2014 a 2016, dentro do Programa Erasmus+ KA2. Nel estiveron involucrados centros educativos de seis países europeos: o Colegiul National “Iosif Vulcan” de Oradea (Rumanía), o IV Liceum Ogolnoksztalcace im. Dra Tytusa Chalubinskiego w Radomeu de Radom (Polonia), o Pécsi Kodály Zoltán Gimnázium de Pécs (Hungría), o SOUEE “Konstantin-Kiril Filosof” de Ruse (Bulgaria), o Lillesand Ungdomsskole” de Lillesand (Noruega) e o IES “Sácilis” de Pedro Abad (Córdoba/España).
A lingua de traballo foi o español, aínda que tamén se traballou o inglés e, de forma puntual, as linguas de cada país socio. Catro dos centros son seccións bilingües nos que se estuda a lingua española como primeira lingua estranxeira. O alumnado participante atópase na franxa de idade entre os 14 e 17 anos.
Baseándonos nos obxectivos da “Estratexia Europa 2020” o proxecto desenvolveu liñas de traballo en torno a tres dinámicas interconectadas que se nos antollan fundamentais para abordar os retos da escola europea actual: a alfabetización mediática e informacional (UNESCO, 2011), a educación para a convivencia democrática e a aprendizaxe das linguas.
Durante os dous cursos do proxecto, o alumnado realizou curtometraxes nas que expresou as súas opinións e expresou as opinións doutros mozos europeos respecto ós temas que lles preocupan, difundindo as producións entre os seis socios participantes. Estes intercambios facilitaron a construción do coñecemento relevante para comprender e intervir nas sociedades democráticas, pois o visionado e discusión dos traballos dos outros estudantes permitiulles coñecer outras miradas e outras problemáticas de mozos europeos en situacións personais, profesionais, culturais e educativas diferentes ás propias. Isto axudou a desenvolver actitudes de respecto e a superar prexuízos respecto a persoas e a culturas doutros países, recolocando a tendencia etnocentrista coa perspectiva das culturas europeas diferentes.
Especial importancia adquiriron as actividades presenciais de cooperación internacional desenvoltas en seis encontros internacionais nos que se realizaron curtametraxes por equipos nas que se integraban estudantes e profesores dos seis países.
Para garantir e favorecer o traballo colaborativo utilizouse a plataforma eTwinning e o espazo de traballo twinSpace como ferramenta de coordinación, traballo e distribución de contidos. O uso da plataforma permitiu mellorar significativamente no alumnado as destrezas relacionadas coas TIC e facilitou o achegamento entre distintos países e distintas culturas. Co uso da plataforma melloraron a súa motivación e foron partícipes dun proxecto innovador. A nivel xeral permitiu establecer relacións de cooperación de gran valor pedagóxico. O traballo realizado na plataforma eTwinning foi premiado co Selo de Calidade eTwinning en España e en Hungría. Neste último país, ademais, foi recoñecido co Premio Nacional eTwinning.
Obxectivos e metodoloxía
Os obxectivos do proxecto pódense sintetizar en:
- a) Integrar a educación mediática e informacional no currículum do ensino secundario para xerar información e difundila axeitadamente.
- b) Reflexionar e expresarse sobre os problemas que afectan á xuventude confrontando as opinións coas doutros estudantes europeos.
- c) Coñecer a diversidade cultural de Europa para reducir os estereotipos imperantes.
- d) Utilizar e valorar o idioma español e outras linguas europeas como vehículos necesarios para a comunicación interpersoal e desenvolvemento de proxectos internacionais.
Con estes obxectivos e esta metodoloxía desenvolvemos de forma colaborativa unhas actividades que xeraron multitude de produtos dos que nos sentimos moi orgullosos e que foron moi ben valorados polas distintas comunidades educativas dos centros participantes.
A metodoloxía aplicada integrou no currículo os orzamentos que establece a UNESCO (2011) sobre a alfabetización mediática e informacional (AMI), incluíndo o desenvolvemento da competencia dixital xunto a outras competencias como a lingüística e a social e cívica.
Mediante a creación dos videos potenciouse a expresión dos propios puntos de vista do alumnado, a súa implicación activa na busca de información significativa e o traballo colaborativo, pois as producións enfocáronse seguindo o modelo de traballo por proxectos.
Punto de partida
O IES Sácilis de Pedro Abad, é un centro moi pequeno ubicado nunha localidade con menos de 3000 habitantes e con dous centros educativos (un público e outro concertado). A necesidade de visibilizar o traballo desenvolto e conseguir un aumento de alumnado, levounos desde fai tiempo a tomar determinadas opcións pedagóxicas novidosas. Unha delas foi a de implicarnos no desenvolvemento de proxectos europeos, que foron moi ben valorados pola Comunidade Educativa do centro (profesorado, alumnado e familias) e que tiveron unha importante repercusión tanto a nivel interno como local. Durante os cursos 2011-2013 coordinamos un proxecto Comenius titulado Human Rights and Digital Literacy for Young Europeans.
Esta situación de partida fíxonos plantexarnos a idoneidade de presentar un proxecto Erasmus+ con centros con seccións bilingües de español pois esta sería a lingua do proxecto. O proxecto foi elaborado con cinco socios de catro países do este de Europa e un do norte, Noruega, que tiñan español como segunda lingua de traballo. Son centros moi diversos pois uns atópanse en grandes cidades como Ruse (Bulgaria), Pécs (Hungría) e Radom (Polonia) ou medianas como Lillesand (Noruega); tamén había importantes diferenzas económicas das familias en función do país.
No instituto todo o profesorado estivo implicado no proxecto.
Actividades realizadas
Ó longo destes dous anos realizáronse multitude de actividades en función dos obxectivos plantexados no proxecto. Dous dos obxectivos foron o da educación para a convivencia democrática e a alfabetización dixital. É por isto que a maioría das actividades estiveron dirixidas a difundir os valores e principios fundamentais que rixen a nosa sociedade (liberdade, igualdade…) empregando para isto diversas ferramentas TIC. Describimos a continuación as referidas á creación videográfica e outras nas que destaca a cooperación internacional utilizando as TIC.
1.- CURTAMETRAXES.
A actividade fundamental desenvolta durante o proxecto estivo relacionada coa creación, por parte do alumnado, de curtametraxes nas que expresaban as súas opinións e preocupacións con respecto ó mundo que lles rodea.
As curtametraxes realizáronse en torno a dúas dinámicas diferentes:
- a) Producións nacionais:
Todo o alumnado de 3ª e 4ª da ESO se organizaba en equipos, dentro da súa aula, decidía un tema que lles interesara, informábanse sobre o mesmo e escribían un guion e o seu correspondente storyboard. Posteriormente filmaban eses guións e editábanos.
As temáticas abordadas nas curtametraxes realizadas en cada país foron:
- España: o acoso escolar, o incerto futuro laboral de mozos preparados, o maltrato animal e a toma de decisións ante un embarazo non desexado.
- Rumanía: o embarazo ós 16 anos, as drogas, a violencia doméstica, a falta de tempo libre dos mozos e o perigo das redes sociais.
- Hungría: o uso excesivo dos teléfonos móbiles e os seus efectos sobre as relacións persoais, a falta de atención dos pais ós seus fillos e os problemas que poden parecer insignificantes pero o seu peso é enorme para as personas que os sufren.
- Noruega: a presión de grupo nas decisións, a positividade e o non xulgar ás persoas
- Bulgaria: a importancia da amizade, as drogas e as súas consecuencias, o papel da amizade nas relacións amorosas durante a adolescencia, o seguros que se senten os mozos e a necesidade da familia ante os problemas e como poden ver de forma tan diferente a vida un profesor e un alumno ante unha situación como un exame.
- Polonia: Violencia doméstica, alcoholismo, as migracións,os campos de traballo ilegal e o comercio de persoas.
- b) Producións internacionais:
O alumnado que participaba nos intercambios de alumnos (3 de cada país e 18 en total) organizábase en tres equipos. En cada equipo debía haber un alumno de cada un dos países participantes. O alumnado en cada equipo debía debater sobre un tema que lles interesara especialmente e acordar o seu tratamento. Lóxicamente isto supuña un debate importante xa que había moitos temas comúns pero había outros que non o eran, como por exemplo, o paro para os noruegos. No 2º encontro, o alumnado que participaba (diferente do anterior) debía realizar a filmación. No 3º encontro o alumnado participante editaba o gravado.
No segundo ano, o proceso foi similar, aínda que no terceiro encontro se optou por realizar un programa de radio internacional, con noticias creadas de forma colaborativa.
As temáticas abordadas nas curtametraxes internacionais realizadas foron:
- 2014-2015: O problema de fumar a idade temperá; a falta de tempo libre que ten os estudantes de todos os países e o exilio a causa do pouco futuro laboral no país de orixe.
- 2015-2016: A presión na toma de decisións nestas idades, a influenza psicolóxica dos “gústame” nas redes sociais e o medo ós inmigrantes.
Esta última curtametraxe foi preseleccionada no prestixioso Festival Internacional Plural+, que este ano se centraba no tema das migracións.
2.-OUTRAS ACTIVIDADES REALIZADAS:
Da variedade de actividades realizadas destacaremos tres: Podcast, Trivial Cultural e A Miña Palabra Favorita. O resto de actividades están aloxadas en twinspace e explicítanse na revista publicada como produto final.
- a) Podcast. Creáronse dous programas radiofónicos. Un deles elaborouse con aportacións de cada un dos institutos previamente determinadas e nas que debían recoller información dos seis países, por exemplo o tema música foi elaborado polos estudantes do IES Sácilis. O segundo elaborouse nun dos encontros internacionais. Cada grupo, composto por alumnado dos seis países, debía elaborar información para determinadas seccións e gravala. Concluíase cun programa realizado entre os 18 alumnos participantes no encontro. Utilizáronse as ferramentas Spreaker e Audacity. (https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/129290 )
- b) Trivial Cultural. O alumnado formulou preguntas de distintos temas acordados previamente e incluíunas no portal de actividades educativas Educaplay. Nun dos encontros internacionais traballouse ese material elaborado coa ferramenta Kahhot. https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/71521
- c) A miña palabra favorita. O alumnado de cada país, na súa propia lingua e subtitulándoo en español, elaboraba un vídeo de menos dun minuto no que explicaba cal era a súa palabra favorita. Posteriormente fíxose unha votación a través do Facebook do proxecto e editouse un produto final coas palabras máis votadas en cada un dos países. https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/74126
Fomento do pensamento crítico e reflexivo.
Aínda que a maioría de actividades estiveron relacionadas coas curtametraxes, no proxecto desenvolvéronse outra serie de actividades destinadas ó desenvolvemento do pensamento reflexivo dos estudantes. Podemos afirmar que os procesos foron tanto ou máis importantes que o resultado final pois requeriron dunha busca de información e toma de conciencia sobre os mesmos. Por outra parte, os videos realizados polos socios dos diferentes países tamén foron utilizados para a análise das problemáticas descritas polos mozos por eles mesmos ou polos familiares.
Por exemplo, durante a fase da elección do tema a tratar e desenvolvemento argumental o profesorado implicado no proxecto xerou dinámicas para favorecer a reflexión dos estudantes sobre o seu propio mundo, así como a percepción que do mesmo teñen. Este proceso concluíu coa elección dun tema e o seu enfoque de entre outros propostos.
Se observamos os temas desenvoltos podemos observar que no cómputo global se traballaron temáticas sobre problemas sociais como a inmigración, o traballo ilegal ou a violencia doméstica (sete vídeos) e problemas que afectan á xuventude, como redes sociais (tres vídeos), adiccións (tres vídeos),mundo escolar (dous vídeos), relacións interpersonais e familiares (once vídeos). Os vídeos realizados pasaron a ser recurso educativo no IES Sácilis nas sesións de titoría, pois o discurso expresado polos seus compañeiros a través do vídeo resulta moi cercano e motivador para o tratamento de temas importantes para os e as adolescentes.
Tamén podemos destacar como os vídeos foron utilizados polo profesorado na formación con familiares, cos que se realizaron sesións de video-fórum nas que se trataron os temas de interese para as nais e pais (o embarazo non desexado, a inmigración, etc)
Este mesmo formato de actividade realizouse nos encontros internacionais con alumnado e profesorado dos seis países, por exemplo no encontro de Hungría realizouse un sobre as migracións onde os mozos poideron expresar e intercambiar os seus diversos puntos de vista sobre un problema de máxima actualidade.
En canto ás redes sociais xerouse comunicación, debate e difusión a través do Facebook e do Twitter do proxecto, así como a través do foro de Twinspace, no que participou o alumnado implicado no proxecto (3º e 4º ESO).
Por último, destacamos unha actividade singular indicadora do impacto do proxecto. Durante o encontro internacional en Pedro Abad en xuño de 2015, realizouse un encontro con alumnado universitario da materia de Educación Mediática de grao de maxisterio da Universidade de Córdoba, no que participaron profesores e estudantes dos seis países e se proxectaron algúns vídeos realizándose un coloquio sobre os mesmos. Tamén se realizou outra actividade formativa en 2016 a cargo de alumnado e profesorado do IES Sácilis, na que se explicaron os programas europeos Erasmus+ e a plataforma eTwinning.
¿Como contribuíu este proxecto eTwinning a conseguir os obxectivos da Declaración de París?
A resolución do Consello de Europa sobre o fomento da participación política dos mozos na vida democrática de Europa (2015/C 417/02) plantexa unha serie de obxectivos dirixidos a conseguir unha maior implicación dos mozos na cultura democrática.
Podemos afirmar que o desenvolvemento deste proxecto favoreceu parcialmente a consecución dos obxectivos da declaración citada, na medida que promoveu o desenvolvemento de competencias sociais relacionadas con valores democráticos e dereitos humanos como a liberdade de expresión e o respecto á diversidade (art. 19) e puxo en práctica un programa sobre alfabetización mediática que promoveu a capacidade para analizar a información de forma crítica na sociedade actual do coñecemento, así como programas sobre competencias en TIC dirixidos a desenvolver as competencias tecnolóxicas dos usuarios que permitan acceder, xestionar, avaliar e crear información en liña útil (art. 21).
Promoción de cidadanía activa e prevención da intolerancia e do racismo.
O desenvolvemento dunha cidadanía activa, desde a nosa óptica, débese de sustentar nunha educación para a cidadanía que permita na educación obrigatoria coñecer problemáticas que afectan á sociedade europea e reflexionar sobre os diversos problemas sociais que nos afectan á xuventude. Os obxectivos deste proxecto e as actividades realizadas puxeron en marcha estratexias para que os estudantes que participaron no mesmo, en primeiro lugar tomen conciencia dos temas que lles preocupan e a través da creación audiovisual enuncien e expoñan a súa particular mirada sobre esas problemáticas. A necesaria comunicación e a interacción que se desenvolve na cooperación durante o proceso de elaboración do vídeo e a difusión das producións propiciou un debate na comunidade educativa sobre as mensaxes dos propios mozos. Así os textos audiovisuais convertéronse nunha ferramenta que propiciou en maior ou menor medida o debate sobre temas como a inmigración, a precariedade laboral, ou os riscos das tecnoloxías. Este debate, en ocasións trascendeu os límites da propia institución educativa, pero sobre todo permitiu confrontar as propias concepcións coas de rapaces e rapaces doutros lugares de Europa.
Subíronse á canle de Youtube do proxecto 118 vídeos coas opinións de mozos de seis países, que tiveron un total de 8.070 reproducións. A maioría provén dos países implicados no proxecto, pero tamén aparecen conexións desde EEUU, Portugal, Reino Unido, países de América Latina, Italia, Francia, Alemania, etc. Consideramos que o debate destes vídeos nos centros educativos, coas familias e a repercusión que poidan ter as opinións destes mozos sobre as persoas que visionen os seus traballos, poden axudar a previr o racismo e a loita contra a intolerancia.
Impacto tivo o proxecto no IES Sácilis
O proxecto tivo un importante impacto no Centro tendo en conta os seguintes aspectos:
– Valoración do Claustro e Consello Escolar. O Claustro e o Consello Escolar recibiron un informe trimestral de todas as actuacións que se levaron a cabo no seno do Proxecto, co que tivo unha información puntual e continuada ó longo dos dous anos. Tamén o valorou, sendo en todos os casos unha valoración positiva.
– Implicación do profesorado. No IES Sácilis implicouse o 100% do profesorado neste proxecto. Para implicar a todo o profesorado formáronse dous equipos: o equipo impulsor que se comprometía a asumir responsabilidades e o equipo colaborador, que participaba de forma puntual e tendo en conta a materia que impartía. Tamén se desenvolveron numerosas actividades xerais de centro nas que participou todo o profesorado e todo o alumnado: “Bulbos Solidarios”, “Día da Paz”, “Abrazos”…
– Materias. Para a elaboración das curtametraxes nacionais coordinábase o traballo desde a materia de Proxecto Integrado, escribíanse os guións en clase de Lingua Castelá, documentábanse os temas en clase de Xeografía e Historia, filmábanse en clase de Educación Física e de Alternativa á Relixión, traducíanse as curtametraxes a inglés na materia de Lingua Inglesa, os debates coordinábaos o departamento de Orientación, o deseño de cartelería, as pinturas murais sobre distintos países e a participación en certames de Debuxo de Rumanía coordinábase desde o Departamento de Educación Plástica e Visual, o programa de radio coordinouse desde o departamento de Música, os datos estadísticos desde o departamento de Matemáticas e de Tecnoloxía, a coordinación de actividades desde o departamento de Actividades Complementarias e Extraescolares, e a coordinación das actividades xerais de centro a través do departamento de Francés e da responsable de Biblioteca.
– Avaliacións. Realizáronse varias avaliacións e autoavaliacións ó longo do proxecto. Con respecto á avaliación da competencia social e cidadá, realizada a través dunha avaliación por rúbricas, concluiuse que con este proxecto mellorou significativamente esta competencia no alumnado e profesorado. Isto permitiu comprender a realidade social e cidadá de maneira crítica, impulsando o cambio social positivo.
– Cambios metodolóxicos. A metodoloxía activa e inclusiva colaborativa e participativa, utilizada nos proxectos europeos desenvoltos no centro, propiciou tanto a implicación do profesorado como a incorporación de novas metodoloxías e novas liñas de traballo.
-Formación. Ó longo dos dous anos do proxecto, unha importante porcentaxe de profesorado do Centro formouse en eTwinning, realizou cursos específicos de eTwinning, de MOOC, de Traballo por proxectos e de Comunidades de Aprendizaxe.
Sinerxias con organismos locais, asociacións de inmigrantes, de refuxiados, etc.
Destacamos algunhas das máis significativas no caso de España:
– Concello da localidade.-Mantívose unha estreita colaboración co Concello de Pedro Abad en todo o relacionado co desenvolvemento do proxecto. A alcaldesa ofreceu tamén unha recepción a todo o profesorado e alumnado visitante, ó igual que fixeron todos os alcaldes e alcaldesas das ciudades visitadas. En Hungría, ademais, recibiunos o director do Instituto Cervantes e o embaixador de España.
– A Facultade de Educación da Universidade de Córdoba.– Profesorado do Departamento de Educación colaborou no asesoramento do proxecto e os profesores e alumnos do IES Sácilis participaron nas materias de Educación Mediática informando sobre as ferramentas tecnolóxicas utilizadas e expoñendo a metodoloxía e traballos realizados.
– Organizacións Non Gubernamentais.– Organizouse unha actividade coa ONG “Maizca”, que traballa para acompañar ó desenvolvemento do pobo guatemalteco (Guatemala). A actividade denominouse “Bulbo Solidario” e coa ONG Federación Nacional de Mulleres Xitanas “Kamira” unha actividade formativa sobre proxectos europeos.
PARA SABER MÁIS:
BIBLIOGRAFÍA
Aparici, R. (eds) (2010) Educomunicación: más allá del 2.0. Barcelona, Gedisa.
Frau-Meigs, D. y Torrent, J. (2009) Políticas de educación en medios: hacia una propuesta global. Comunicar. Huelva, Grupo Comunicar.
Segovia Aguilar, B. (2010). Educación comunitaria y nuevas alfabetizaciones. En R. Aparici (coord.) Conectados en el ciberespacio (pp.217-234). Madrid. UNED.
Segovia, B., Pavón, C. & Racionero, F. (2015). Derechos Humanos y Alfabetización Digital para Jóvenes Europeos. Una experiencia internacional de Educación Mediática en Secundaria. En Fueyo, A., Rodríguez-Hoyos, C & Pérez-Tornero, J.M. (Eds.) Los territorios de la Educación Mediática: experiencias en contextos educativos. Barcelona, UOC.
UNESCO. (2005). Hacia las sociedades del conocimiento: informe mundial de la Unesco. Paris, UNESCO.
UNESCO. (2011). Educación mediática e informacional. Curriculum para profesores. París, UNESCO.
WEBS
https://twinspace.etwinning.net/896/home
https://www.facebook.com/erasmusplus.ciudadania/
https://www.youtube.com/channel/UCELPXvlMCMb5I9PRf-gz5pg
https://twitter.com/CiudadaniaEPlus
Produto final onde se recollen as señas de identidade dos distintos países e algunhas das actividades e resultados máis significativos:
http://www.calameo.com/books/00474690428a0f4adb405
Conmemoración X Aniversario de eTwinning
“Encendamos nuestros deseos para los jóvenes” foi un acto de celebración, unha actividade lúdica e participativa para simbolizar que desde toda Europa é importante a loita polos dereitos dos mozos.
https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/71091
Celebrando a diversidade con eTwinning
No IES Sácilis quixemos sumarnos á campaña de eTwinning co fin de que mozos de distintos países europeos, con situacións e culturas diferentes, poidan coñecer as súas opinións sobre a diversidade.
https://twinspace.etwinning.net/896/pages/page/123892
Reportaxe da TV rumana sobre un dos encontros, onde se ve ó alumnado traballando en twinSpace:
Boas prácticas de cidadanía dixital. Proecto ‘Your Dixital Life’
Equipos de centro
Título de proxecto |
Your Digital Life |
Centro escolar |
FEDAC PRATS. Prats de Lluçanès-Cataluña |
Docentes |
Cèlia Soldevilla Vall |
Países socios |
Italia, Grecia, España, Macedonia, Rumanía, Polonia, Georgia y Turquía |
Etapa educativa |
Enseñanza Primaria |
Áreas |
Lingua castelá, Inglés, Ciencias Sociais, TIC |
Idioma de traballo |
Inglés |
Reconocemento |
Selo de calidade nacional |
Descrición
É un proxecto ideado para descubrir como a tecnoloxía inflúe nas accións, pensamentos e estilos de vida dos nenos. Crear conciencia sobre a protección de información, privacidade en Internet entre os estudantes e poñer de relieve o papel da utilización da tecnoloxía no ensino e a vida diaria das persoas. O proxecto foi deseñado para mellorar e desenvolver competencias dixitais e comunicativas. Pero, sobre todo, para que os alumnos foran os grandes protagonistas deste proxecto.
Para os alumnos, este proxecto foi innovador e alentador desde diferentes planos, dos cuales destacaría haber traballado de forma cooperativa e colaborativa en pequenos grupos, haber potenciado a creatividade e discusións diversas sobre o tema central do proxecto, o uso de novas ferramentas TIC e a comunicación entre eles ó longo de todo o proxecto a través do chat e a videoconferencia. Traballaron con diferentes ferramentas web 2.0, como por exemplo, Kizoa, Powerpoint, Emaze, Taxgedo, Padlet, Issu, Collage, Little birdtales, Picturetrail; outras que coñeceron a través dos seus compañeiros/as eTwinning, como o Powtown, Voki, Chartgo, por destacar algunhas. Os alumnos mostráronse especialmente entusiasmados e motivados ó utilizar as ferramentas colaborativas que nos ofrece o eTwinning Live: o chat (desenvolvemento do proxecto), a videoconferencia (ClosingParty) e o debuxo colaborativo (compartindo a pizarra de eTwinningLive). Para avaliar o traballo realizáronse enquisas online a través de Google Drive ás familias, ós profesores e a ós alumnos. Impulsouse a creatividade na realización de todas as actividades, potenciando a imaxinación e a participación de cada un dos nosos alumnos
Enlace ó TwinSpace
Os resultados do proxecto, videoclips, presentacións e outros materiais pódense ver nas distintas páxinas do TwinSpace e do Diario de proxecto. https://twinspace.etwinning.net/18324/home
Outros enlaces
Blog de seguimento del proxecto dirixido á comunidade educativa, principalmente para as familias, http://blocs.xtec.cat/yourdigitallife
Páxina web do centro escolar onde se pode constatar que somos centro eTwinning. Pódese acceder ó blog do proxecto, ó perfil de Facebook e ó de Twitter do centro, a través dos cales fixemos difusión do proxecto. http://www.fedac.cat/prats/
Facebook https://www.facebook.com/fedacprats
Twitter @FEDACPrats
Obxectivo
O noso obxectivo era coñecer e desenvolver as competencias dixitais dos nosos alumnos, considerándoas non só como unha ferramenta de ensino, aprendizaxe e comunicación, senón como un instrumento de axuda para profesores e pais para entender o que os nenos/as deben saber ó respecto. Por exemplo, como utilizar a tecnoloxía adecuadamente, de forma segura e concienciarse da dependencia que os seres humanos temos desta.
1) Como surxe a idea de levar a cabo este proxecto?
Cando me unín a formar parte de Your digital life o proxecto xa estaba aprobado. Foi a partir da Formación de centro, Taller eTwinning, cando me animei a participar nel. Polo tanto, son “novata” neste fantástico programa.
Busquei e informeime sobre diferentes proxectos, pero a miña principal idea era participar nun proxecto relacionado coas Tecnoloxías da Información e a Comunicación; e encontreime con Your digital life, un fantástico proxecto que agrupaba todas as miñas ideas.
Y aínda que o proxecto xa estaba planificado por parte das fundadoras, aportei novas ideas e propostas de forma que permitira en todo momento adecuar o desenvolvemento do mesmo de forma consensuada. Por exemplo, realización de chats, videoconferencia, Quizziz, debuxo colaborativo,… Tamén me encarguei de agrupar o traballo realizado por parte de todos os socios: Howtechnologyinfluencesourlives, Privacyonthe internet and the ups and downs of digital life, Usingtechnology in everyday teaching todas elas quedaron resumidas nunha imaxe con diferentes enlaces, utilizando a ferramenta Thinglink.
2) Actividades propostas dirixidas a formar ós alumnos como cidadans dixitais (uso responsable dos dispositivos e a rede, pautas de comportamento en Internet -especialmente nas redes sociais-, respecto ós usuarios, dereitos e responsabilidades nun entorno virtual)
Todas as actividades propostas no TwinSpace estaban dirixidas para formar ós alumnos como cidadans dixitais, promovendo o uso responsable de cada unha das ferramentas que iamos traballando.
O primeiro paso que fixemos foi darlles un usuario de alumno no TwinSpace. Eles foron os responsables de elaborar unha táboa de normas sobre o que se podía facer e o que non; e evidentemente nesta táboa tamén había un apartado no que escribimos qué pasaba senón se respectaban as normas. Saíron cousas realmente razonables e que eles/as as tiñan moi claras.
Seguidamente, a primeira actividade real no TwinSpace foi a presentación, utilizamos o Littlebirdtales, unha fantástica web que permite ós alumnos subir unha foto, escribir a súa descrición e grabar a súa voz. A partir desta actividade en clase debatemos a importancia de subir fotos a internet e facelas públicas para que todo o mundo as vira, que tipo de fotos publicábamos, onde… foi un largo debate que se trasladou ás familias para continualo na casa. Foi interesantísimo.
A seguinte actividade foi concienciar ós alumnos da cantidade de horas que pasaban diante dun aparato tecnolóxico (móbil, Tablet, ordenador, televisión…). Eles escolleron a ferramenta para plasmar a información, utilizaron gráficos e con estes iniciamos un novo debate sobre a cantidade de horas que pasan diante dun artilugio dixital ó longo da semana.
A terceira actividade que levamos a cabo foi sobre normas de seguridade en Internet e producimos un fantástico PowerPoint. Previamente fixeramos unha ampla busca de información en distintas páxinas, e foi en http://internetsegura.cat/ onde atopamos moita información para traballar e elaborar as normas. Completamos dita información con distintos vídeos que visualizamos e comentamos en clase relacionados con internet segura.
A cuarta actividade adicámola a analizar o noso entorno e descubrir que instrumentos tecnolóxicos utilizabamos na aula. Valoramos os que tiñamos, como os utilizabamos e fixemos propostas de como os podíamos utilizar, a innovación, e despois tamén argumentamos cales crían que faltaban e porqué, e como os utilizaríamos.
Ademais de participar nas actividades programadas dentro do proxecto también traballamos artigos e vídeos que nos permitiron extraer o noso espíritu máis crítico e reflexivo.
3) Actividades propostas/feitas que fomentan o pensamento crítico, a reflexión, o xuízo, sobre todo no contexto de Internet e as redes sociais.
Fixemos unha gran cantidade de actividades, algunhas máis formativas, e outras, máis de reflexión e pensamento crítico. Buscamos vídeos, noticias, conferencias e outros recursos que nos axudaron a ter diferentes puntos de vista sobre o tema.
Ós alumnos impactoulles moito descubrir que unha simple imaxe nunha rede social ou nun chat pode provocar moitos problemas, porque estas fotos pueden ir pasando dun usuario a outro sen que a persoa afectada se entere. Isto conmoveulles.
Comentamos artigos publicados en distintos periódicos, noticias retransmitidas en radio ou TV, e a partir da reflexión e a crítica sobre o mal uso e o abuso das imaxes por parte dalgunhas persoas, cairon na conta de que ás veces eles facían un mal uso de imaxes ou eran e son demasiado confiados ou inocentes.
O tempo de traballo adicado á reflexión é o que máis valoro, xa que axuda ó neno a tomar conciencia dos riscos que corre e como os pode evitar.
4 Que papel tivo o centro escolar/o claustro/os profesores no proxecto conducente a educar ós alumnos para formar parte dunha cidadanía responsable (p.ex. ensinando a previr riscos na publicación de datos personais, en comentarios…)?
Aínda que o proxecto se levou a cabo cos alumnos de cuarto, todo o profesorado estaba ó corrente do que iamos facendo. O profesorado aportou e analizou ideas, interactuou cos alumnos no que fai referencia a este tema. A cidadanía dixital e os límites dixitales son temas de actualidade que preocupan non só a docentes senón tamén a pais e nais de familia.
O centro escolar tivo un papel fundamental para realizar este proxecto, xa que sen a súa aceptación e soporte non o houberamos podido realizar.
Grazas a todos elaboramos un proxecto no que queda reflectida a preocupación sobre o tema. En varias ocasións coordinamos conferencias cos “Mossosd’Esquadra” para concienciar ás familias da importancia de supervisar ós menores no seu día a día “dixital”.
Debido á importancia do tema e á gran repercusión que tivo nos nenos e familias, o pasado día 30 de setembro do 2016, impartiuse no colexio unha conferencia sobre “Internet Segura” para todas as familias. Ó longo da mesma, a policía (Mossod’Esquadra) lanzou unha reflexión: Non deixamos ir comprar ós nenos sós e non temos ningún problema en deixarlles un dispositivo móbil durante 2 horas. Unha frase que a moitas familias conmoveu.
5) De que maneira promove este proxecto eTwinning a cidadanía dixital? ¿Que espazos e ferramentas da plataforma contribúen de forma máis eficaz a formar na cidadanía dixital? ¿Hai algunha diferenza no trato deste tema nos países dos teus socios europeos con respecto a España? ¿Que diferenzas, semellanzas?
O proxecto eTwinning promove a idea de ter en conta todo o que ó mundo dixital se refire, e tratamos de forma superficial desde os distintos ámbitos de influenza, e que é necesario traballar de forma máis precisa para intentar reducir as malas experiencias, os malos hábitos. Temos que velar e potenciar todo este mundo traballando a partir de ferramentas TIC, valorando experiencias, compartindo vivencias, dunha forma directa. Neste caso é unha pequena parte de todo o que significa este concepto tan amplo como o de ser un cidadán dixital.
Pensamos que o espazo colaborativo TwinSpace que dispón de ferramenta de videoconferencia, de chat, debuxo colaborativo… entre moitos outros recursos axúdannos a medrar dixitalmente, xa que son ferramentas complexas que neste espazo parecen fáciles de usar e que todos os participantes as poderíamos utilizar. Por outra parte, valoramos moi positivamente o apartado de tarefas das persoas involucradas no proxecto. Como mestra podo dar acceso ós alumnos para que visiten a plataforma coa posibilidade de comentar e facer aportacións. Hai distintas posibilidades de control para os alumnos que forman parte do proxecto en cuestión.
Intentamos coordinarnos todos os países e xestionar o proxecto dunha forma semellante, atendendo á privacidade dos nenos. Por outra parte, presentamos as diferentes tarefas utilizando unha ampla gama de ferramentas.
6) ¿Como contribuíron as familias dos alumnos á formación destes como Cidadáns activos? nunha escala de 1 a 10, e en termos xerais, ¿que lugar ocuparía “o grao de Cidadán dixital” destas familias? ¿Teñen algunha formación neste tema?
As familias participaron na medida na que lles necesitamos; participaron nalgunhas actividades. Hai que dicir que están facendo un gran traballo na casa tratando de educar ós seus fillos na idea de cidadán dixital.
É un feito que as familias utilizan cada vez máis as Novas Tecnoloxías para comunicarse. Isto fai que vexan a necesidade de controlar este mundo que rodea ós seus fillos. Grazas ó seu traballo e ó do colexio, podemos conseguir que os nenos e nenas da escola sexan auténticos cidadáns dixitais responsables.
Cada familia ten unha formación, todos a imos adquirindo grazas á experiencia, anécdotas de compañeiros/as… e sí que é desde a escola desde onde ofrecemos, como mínimo, unha conferencia relacionada co tema dixital e “Internet segura”. Cremos que isto axuda ás familias a tomar conciencia do mundo no que vivimos e os perigos que nos axexan.
A participación das familias foi excelente. Sempre que requerimos o seu apoio e participación mostráronse moi colaborativos. O seu gran traballo foi e é o diálogo na casa para concienciar dos perigos na vida e educar ó seu fillo/a como cidadán dixital.
7) Cambiou a idea que o alumnado tiña, antes e despois de facer o proxecto/actividades, sobre as Regras de comportamento na rede?
Desde a escola cremos que a idea que tiña o alumnado sobre as regras de comportamento na rede antes de participar neste proxecto e a que ten agora, son diferentes, saben máis; pero non podemos deixar de insistir nun tema tan importante como este. Sempre saen ideas, contidos e experiencias novas que é importante ir recordando e explicandolles. Pouco a pouco deben debater sobre a importancia de vixilar todo o que escribimos, colgamos e publicamos en Internet.
Non só debemos falar de seguridade. Tamén debemos reflexionar sobre como nos comunicamos a través dos distintos dispositivos que a tecnoloxía pon ó noso alcance.
Se nos fixamos na comunicación a través do móbil (algúns xa utilizan este dispositivo), eles sinalan que o fan utilizando abreviacións porque así van máis rápido, e que os compañeiros entenden a mensaxe. Isto é verdade, pero esta práctica repercute na escritura dun texto. Despois de ter falado disto, o alumnado teno máis claro e saben cando se poden utilizar abreviacións e cando non. Estas, non sempre nos serven.
No caso da responsabilidade no que ás descargas se refire (a maioría descarga aplicacións na Tablet ou móbil, de momento non descargan música), tamén hai una maior concienciación. Algúns comentan que o seu irmán, curmán, amigo fai descargas de música e non ten en conta quen ó o autor. Despois de tratar o tema, unha parte do alumnado comenta que terán en conta o que podemos facer e o que non, outros din que llelo explicarán ás personas implicadas.
Se atendemos ó tema dos dereitos sobre as súas propias publicacións, aínda que son pequenos (8 – 9 anos), xa sinalan que ás veces se suben fotos un pouco provocativas ás redes que non se terían que subir. Eles/as ten claro que están traspasando fronteiras e élles indiferente colgar unha foto provocativa ou non, ter un perfil privado ou público. Estas son algunhas ideas que ían expoñendo os alumnos.
E en último lugar, sobre o tema da ergonomía, en clase traballamos moitísimo este tema, é moi importante conseguir unha posición correcta para traballar diante dun aparato dixital, xa que se non se presta atención a este aspecto, podemos danar a nosa saúde. Ó principio, era a mestra a que debía de ir repetindo, como debía ser a postura correcta, pero a medida que ía avanzando o curso, os mesmos alumnos se correxían entre eles e ó final conseguimos traballar nunha posición corporal correcta, respectando os descansos que acordaramos.
8) ¿Que impacto tivo este proxecto no claustro? ¿Hai unha maior sensibilización cara o comportamento na rede? ¿Tómanse máis precaucións, de que tipo? ¿ Corríxense malas actuacións? ¿Establecéronse protocolos novos? ¿Cambiou a disposición do mobiliario da aula de informática?
Creo que tivo un gran impacto. Todo o claustro se mostrou interesado no tema e na necesidade de continuar formando ó alumnado e informando a profesores e familias sobre o mesmo. Desde o centro cremos e traballamos para sensibilizar a todo o noso entorno sobre este novo entorno dixital no que vivimos.
Para conseguilo, tomamos diferentes medidas. O noso centro imparte só educación primaria e parte do alumnado está aínda nunha idade moi temperá, eles non dispón de correo personal. Só os alumnos de ciclo superior dispón dun institucional que lles permite traballar na plataforma do centro e que os profesores supervisan.
Como repetín en distintos apartados, o colexio dá moita importancia á formación tanto familiar como de alumnos e prioriza conferencias ou mesas redondas para falar do tema.
Intentamos corrixir todo o que fai referencia a malas actuacións, sempre e cando estas se poidan controlar desde a escola, no caso que teñan lugar fóra da escola, tamén o falamos coa familia e intentamos chegar a acordos de como xestionar a situación. Despois da participación no proxecto e de valorar distintas vivencias, cambiamos algunhas cousas, como por exemplo: colocamos os ordenadores da sala de informática a un lado para que a mestra poida controlar todas as accións dos nenos e así corrixir ou felicitar nas que sexa necesario.
9) Outros comentarios destacados sobre o proxecto relacionados co tema
Quero destacar a implicación da maioría dos socios do proxecto así como a excelente sintonía que houbo en todo momento. Isto propiciou un moi bo desenvolvemento do proxecto, adaptando as actividades cando era necesario por mutuo acordo.
